Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Vroeger vroegen ze je hier om geld of boden ze coke aan, maar die tijd is voorbij”
‘2060-gevoel’ en bib Permeke doen De Coninckplein heropleven
Lange tijd had het De Coninckplein de naam het gevaarlijkste plein van ’t Stad te zijn. Maar Sylvia Kiebooms (51) herinnert zich nog goed de tijd dat het een swingend plein was, vol cafés waar balorkestjes ten dans speelden. “Zoals café Kiebooms, waar mijn grootvader Leo achter de toog en de accordeon stond. Het De Coninckplein was lang de plek waar heel Antwerpen uitging. Nu is het na een moeilijke periode aan het heropleven.”
Het oudste café van het De Coninckplein zal over een paar maanden weer de deuren openen. “Het art deco interieur, dat we altijd bewaard hebben, gaat terug tot 1948”, zegt Sylvia Kiebooms, van accordeonist Leo. “Ik heb het plein zien veranderen. Er was een tijd dat ik mijn dochter hier niet liet buiten spelen, het was niet veilig.”
‘Komen eten!’
Als klein meisje hielp Sylvia al in het café van grootvader. “Mijn job was de lege flesjes sorteren en in de juiste bak zetten. Wanneer mijn grootvader het café ’s avonds opendeed, lag ik al lang in mijn bed. Ik herinner me ook nog goed hoe de ouderen uit de buurt op de houten banken van het plein bij elkaar kwamen. Ze zaten daar bijna elke dag te buurten en kwamen ’s middags bij ons eten. Dan hoefde ik het raam maar open te zetten en ‘komen eten!’ te roepen. We kenden hier iedereen, het was net een dorp.”
De heraanleg van het De Coninckplein, met betonnen banken in plaats van houten, luidde voor Sylvia de teloorgang in. “De ouderen bleven weg van die oncomfortabele banken, er was geen sociale controle meer op het plein. Drugsdealers en -gebruikers, die de naburige Free Clinic bezochten, namen alles steeds meer in. Er werd veel gebruikt en gedronken. Het alcoholverbod op het De Coninckplein en de verhuis van de Free Clinic naar de stadsrand zorgden voor een kentering die het plein er terug bovenop heeft geholpen. Nu zie ik er opnieuw kinderen spelen.” Aan verhuizen van het De Conkleindochter
inckplein of cafe Kiebooms verkopen heeft Sylvia ook in die moeilijke jaren nooit gedacht. “Dit is mijn buurt, mijn thuis. De grootste troef van het plein? Dat je hier op je gemak kan zitten, gewoon kan zijn wie je bent, waar je ook vandaan komt. Er zijn hier pleinen in de stad waar ik het gevoel heb dat ik in Knokke rondloop. Als ik naar zee ga, dan trek ik naar Oostende. Het De Coninckplein, dat is een beetje het Oostende van Antwerpen.”
Het ‘2060-gevoel’, zo noemt Frank De Neef (54) de vibe die hier op het De Coninkplein hangt. “De sfeer is ongedwongen en
open. Ik woon een paar straten verder en toen ik hoorde dat café Kiebooms leeg stond, groeide het plan om hier een sociaal muzieken eetcafé te openen”, zegt Frank, die als horecamanager bij Het Rekreatief in Wilrijk werkt. “Ik kwam in contact met Sylvia, die al meerdere geïnteresseerden voor café Kiebooms over de vloer had gekregen. Dat wij met sociaal zwakkere mensen werken in de keuken en de bediening – zoals doven, autisten of vluchtelingen – sprak haar wel aan.”
In oktober zal Het Rekreatief de deuren openen van wat ‘Café Kiebooms’ zal blijven heten. “Dit is
een monument, aan die naam en het interieur gaan we niet raken”, verzekert Frank. “Het wordt een dagcafé waar je van de Vlaamse keuken kan proeven en waar akoestische optredens, van jazz tot kleinkunst, welkom zijn. Ook gezinnen zullen hier met open armen ontvangen worden. Zodat je gezellig een lekkere pannenkoek kan komen eten nadat je naar bib Permeke bent geweest.” Bibliotheek Permeke, die zich hier dertien jaar geleden vestigde, had de taak om de buurt te ‘redden’. Is dat gelukt? “Ik herinner me nog goed dat veel bibliotheekpersoneel bang was toen werd aangekondigd dat ze naar Permeke zouden verhuizen, omdat het De Coninckplein erg berucht was in die tijd”, zegt Heleen Vanden Bergh (45), cultuurcoördinator bij district Antwerpen. “Ondertussen hebben andere steden het Antwerpse voorbeeld om een bibliotheek naar een niet evidente buurt te verhuizen gevolgd, denk maar aan Gent met De Krook.”
Gratis wifi
Met 1.500 bezoekers per dag is Permeke een succesverhaal. “Je kan hier niet alleen boeken lenen, er zijn ook voorlees- en theatermomenten en pc’s waar je gebruik van kan maken. Dat je hier wifi hebt, maakt de bib tot een plek waar jongeren uit de buurt graag komen, je mag hier gratis binnen en hebt een warm dak boven je hoofd.”
Behoort jongeren laten whatsappen en youtuben tot de functies van een bibliotheek? “Digitale geletterdheid is vandaag minstens even belangrijk als toegang tot boeken en kranten. In deze buurt is een computer of wifi thuis geen evidentie, hier hebben ze wel toegang tot de digitale wereld. Je ziet na sluitingstijd van de bib veel jongeren nog in de buurt van de poorten hangen, om het gratis wifisignaal op te vangen. Velen onder hen komen hier ook studeren, de rust en de stilte van een bib in het midden van een drukke stad heeft een grote aantrekkingskracht.”
Wat heeft de buurt van het De Coninckplein volgens Heleen nog nodig om verder open te bloeien? “Gratis wifi op het plein, zodat jong en oud bij mooi weer gezellig samen kunnen zitten.”
Veilig voor kinderen
De komst van Permeke heeft veel jonge gezinnen het De Coninckplein doen ontdekken, meent Tim Jensen (38). “Er komen ook veel jonge allochtone en autochtone gezinnen in de buurt wonen. In de ideale toekomst zie ik een plein dat autovrij is, met een grasveld, een speeltuin... dat zou echt mooi zijn”, zegt Tim, die vijf jaar geleden zijn koffiebar Viggo’s op het plein opende. “Mijn vader, die rijkswachter was, verklaarde me voor gek toen hij hoorde dat ik hier iets wilde beginnen. Hij had vanuit zijn ervaring geen goed woord over voor het plein. Begrijpelijk, want toen ik hier acht jaar geleden nog over het plein liep, vroegen vier mensen mij om geld of boden ze me cocaïne aan. Die tijd is nu gelukkig voorbij.”
Acting coach Duraid Abbas Ghaieb (37) rekent net z’n koffie af bij Viggo’s. “Ik kom graag iets drinken op het plein. In de zeven jaar dat ik hier in de buurt iets huur, heb ik het plein zien openbloeien. Het is een warme, open minded plek in de stad geworden. Mijn roots liggen in Irak, maar ik voel me hier thuis.”
Met zijn wandelstok in de hand heeft Waseem Rehman (60) uit Pakistan zich op het bankje aan het basketbalplein gezet. “Ik woon al twintig jaar in de buurt”, zegt hij. “Het gaat nu veel beter met het plein, het is aangenaam om hier te zitten. Vroeger durfde ik de kinderen hier niet laten spelen, het was niet veilig. Nu wel.”
Plein zonder koning
Spanjaard Santiago Cirugeda (47) koos het De Coninckplein uit om hier tot oktober zijn sociaalartistiek project Recetas Urbanas op te bouwen: een houten constructie die met groen zal beplant worden. “Eerst hadden ze me drie pleinen getoond in rijkere buurten, maar daar had ik geen klik mee. Toen ik vroeg of er echt geen andere plek was, kwam ik op het De Coninckplein terecht. Ik had hier meteen hetzelfde gevoel als bij mij thuis in Sevilla: veel leven op straat, multicultureel… Dat het plein berucht is, hebben ze mij ook gezegd. Maar daar moest ik toch eens om lachen: ik heb in Latijns-Amerika gewerkt, dan weet je pas wat gevaarlijke pleinen zijn.”
Op het De Coninckplein moet je De Coninck (sic) drinken, vindt Santiago. “We bouwen samen met mensen uit de buurt en na het werk hebben we dorst, dus gaan we in The Beautiful Planet een De Coninck drinken. We beginnen met De Coninck en eindigen met Chimay.”
Alleen is De Coninck van het bier niet dezelfde als Pieter De Coninck, de vrijheidsstrijder naar wie het plein genoemd is. “Ach, al die koningen. Hier is geen koning die zegt: ‘dit plein is van mij’. Iedereen heeft hier z’n eigen plekje. Zeker de kinderen uit de buurt. Zij zijn de prinsen en prinsessen van het plein.”