“Groen wil mannen die een vrouw verplichten hoofddoek te dragen helpen”

Antwerps N-VA-voorzitter, OCMW-voorzitter en schepen Fons Duchateau over een verdeelde stad, discriminatie en de verkiezingen

Fons Duchateau had bij de vorige verkiezingen welgeteld 168 stemmen (ter vergelijking: Bart De Wever had er 76.185). “Deze keer hoopt hij op minstens een verdubbeling”, grapt zijn woordvoerder Michael Lescroart. Dat zou wel eens kunnen lukken. In 2012 was Duchateau vooral spilfiguur achter de schermen bij de N-VA en stond hij om de hoop te vullen op de achttiende plaats van de districtslijst in Berchem. Nu is hij nummer vijf op de stadslijst, en dat als lokaal N-VA-voorzitter, OCMW-voorzitter en schepen.

Meer bepaald als schepen van: wonen, sociale zaken, integratie en inburgering, diversiteit en samenlevingsopbouw. Tijd dus om uit de pijp te komen wat electoraal gewicht betreft – en voor een interview. “Oh, maar ik heb al een stuk of twaalf campagnes gevoerd”, relativeert Duchateau. “De eerste keer in Sint-Truiden in 1994, als kandidaat voor de Volksunie.”

Ah? U bent eigenlijk een Limburger?

In 1998 ben ik naar Antwerpen verhuisd, de liefde achterna. Ik heb mijn vrouw in Leuven leren kennen, maar ze is een Antwerpse. Vóór haar, toen ik 16 was, heb ik een vriendin gehad die op Linkeroever woonde. Ik word nog altijd nostalgisch als ik door de voetgangerstunnel loop...

Jarenlang bleef u politiek op de achtergrond.

Ja. Ik heb onder andere nationale campagnes en partijcongressen mee gecoördineerd, en de kartelbesprekingen met de CD&V in 2006. Dan heb je impact, maar het is niet zichtbaar. Ik heb lang gedacht dat het zo zou blijven, maar toen kwam de switch naar een uitvoerend mandaat. Dit is mijn eerste campagne als boegbeeld.

Vlak voor u op de lijst staat schepen Koen Kennis. Wie zal de meeste stemmen halen?

(haalt de schouders op) Het is niet de bedoeling dat we er een populariteitskamp van maken. De lijst is goed samengesteld. Hoe hoog ik individueel wil eindigen? Geen flauw idee. Wat ik wel weet is dat je deze stad als een tanker moet zien, die negentig jaar lang op een bepaalde manier bestuurd is. We hebben de koers gewijzigd, maar dat doe je niet in een-tweedrie. Daarom is een goed resultaat zo belangrijk, om de veran- dering te kunnen verderzetten. We hebben voor stad en districten goede lijsten samengesteld, denk ik, die de diversiteit van de stad weerspiegelen. Onze mensen moeten wel overtuigd zijn van ons ideeëngoed en dan de stap naar de partij zetten, niet omgekeerd.

Heeft Eva Van Keer, van de CD&V overgestapt naar jullie, plots een ander ideeëngoed?

Ze heeft daar duidelijk over gecommuniceerd. Ze dacht dat de CD&V een huis was met vele kamers, maar stelde vast dat de kamers met de sociaal-economisch centrumrechtse ideeën redelijk gesloten bleven. Dat er een uitgesproken cultuur is om niet op een positieve manier met de N-VA om te gaan, en dat stootte haar tegen de borst.

Wat beschouwt u als uw grootste verwezenlijking?

In de aanpak van de dakloosheid hebben we een kwantumsprong gemaakt. Vroeger was er voor daklozen enkel in de winter badbed-brood-opvang. Deze mensen kregen ’s avonds iets te eten, konden binnen overnachten, kregen ’s ochtends nog een boterham en moesten dan weer de straat op. Nu is er heel het jaar door opvang, ook overdag. En we gaan aan de slag met hen, proberen hen te begeleiden naar reguliere huisvesting toe. Dat is vorig jaar gebeurd voor tachtig personen en gezinnen. Thuislozen zonder papieren proberen we te bewegen tot vrijwillige terugkeer. In 2017 zijn 681 mensen zo teruggekeerd, in samenwerking met Oost-Europese en Marokkaanse organisaties. We zien ook dat de ‘overlevingscriminaliteit’, die je vooral bij mensen met een verslaving hebt, sterk afneemt.

Jullie tegenstanders schieten zichzelf één na één in de voet. Jullie hoeven alleen maar het slagveld te overschouwen.

Bof. Ik ga niet ontkennen dat er de voorbije maanden een aantal zaken gebeurd zijn waar ik met grote ogen naar gekeken heb. Ik draai al twintig jaar mee, maar ik snap niet waarom mensen met zoveel kilometer op de teller nog zulke inschattingsfouten maken. Dat ze zaken opwerpen die als een boemerang in hun gezicht terugkomen, of geen kennis blijken te hebben van de situatie in een stad als Antwerpen, of de mosterd in andere steden willen halen.

Welke mosterd was dat?

Kris Peeters verwees voor de aanpak van de kinderarmoede naar Gent. Maar Gent is de helft van Antwerpen, de instroom van kansarmen is er veel kleiner. Per zes nieuwkomers in Antwerpen is er één in Gent. Wij hebben het budget voor kinderarmoede verdrievoudigd, van 2,5 miljoen euro naar 7,5 miljoen. We zetten daar enorm op in. Nog een cijfer: Gent had in 2017 zo’n 400 mensen in arbeidsbegeleiding, wij 2.400. De armoede is trouwens vooral toegenomen in de periode 20012013.

In een peiling na het debacle met de joods-orthodoxe Aron Berger haalde de CD&V nog 2 procent. Kris Peeters suggereerde in

De Tijd dat die peiling georkestreerd was.

Ach. Formeel: nee. Dit is niet de eerste keer dat een peiling direct volgt op politieke gebeurtenissen. Jullie hebben er ook een gedaan toen Tom Meeuws in opspraak was geraakt. Het lijkt me niet onlogisch dat media peilen wanneer de actualiteit impact kan hebben op de politiek.

Jullie doen vast ook interne peilingen, zoals de meeste partijen.

Nee. We hebben dat niet nodig om te weten wat er leeft in Antwerpen. We hebben al meer dan honderd wijkbezoeken gedaan sinds begin 2012, en dit jaar staan er nog tachtig gepland. Je moet ook bereid zijn om moeilijke gesprekken aan te gaan. Over de Charlottalei bijvoorbeeld.

Ah, de bomenkap die Kris Peeters bekritiseerde...

Hij kende dat dossier niet. Zelfs Groen was het ermee eens dat de bomen fin de carrière waren en dat het gevaarlijk werd. We zijn voor een volledige heraanleg gegaan, met nieuwe, gezonde bomen. En dan voelt iemand uit Puurs zich geroepen om commentaar te geven en zowel ons als Groen te beschadigen.

U bent schepen van diversiteit en integratie. Dan hebt u veel werk volgens Bart De Wever: het maatschappelijk weefsel is ontstoken en er is in de stad een feitelijke apartheid.

Ja. Maar onze boodschap is duidelijk: wij vragen mensen om zich te integreren. Dat wil absoluut niet zeggen dat ze hun geloof moeten opgeven of van eetgewoontes moeten veranderen. Ik zeg altijd met een boutade dat je niet per se bloemkool met bechamelsaus moet eten. We vragen wel dat wie komt ook wil meespelen in ons verhaal, dat gegroeid is sinds de Verlichting en dat met grote sprongen is geëvolueerd in verband met de gelijkheid tussen man en vrouw, andersgeaarden en de voorrang van het civiele op het religieuze.

En wie dat niet doet?

Als mensen dat niet willen, kunnen ze beter een andere club zoeken op een andere plaats. Ik besef ook wel dat een erkende vluchteling uit Afghanistan het niet vanaf de eerste dag normaal zal kunnen vinden dat twee mannen hand in hand lopen. Daar kan ik mee leven. Maar hij moet bij zijn inburgering wel accepteren dat dit een axioma is in onze samenleving.

De consequentie van jullie opstelling is: spanningen en polarisatie.

Maar hoe worden die veroorzaakt? Het is toch logisch dat je als ontvangende gemeenschap voorwaarden stelt? Wij geven nieuwkomers bijzonder veel kansen, in een van de rijkste landen, we nodigen ze uit tot inburgering en integratie, we begeleiden ze, we zorgen voor toponderwijs voor hen en voor hun kinderen. Maar ze moeten aanvaarden dat deze samenleving in de richting van meer verlichting evolueert, niet omgekeerd.

Is uitsluiting van mensen of groepen de oplossing?

We vragen dat mensen zelf hun verantwoordelijkheid opnemen. In welke mate is hun keuze de verantwoordelijkheid van de overheid? Velen bewijzen dat het kan. Er zijn wel politici met etnische banden die weigeren hun verantwoordelijkheid op te nemen. Zoals politici met Turkse roots die weigeren zich uit te spreken over de Erdoganisering. Ik las in jullie krant dat raadslid Güler Turan

(sp.a, red.) kind aan huis is bij de Turkse Grijze Wolven. Ze heeft een gigantische voorbeeldfunctie, maar ze gebruikt die niet.

‘‘In de aanpak van de dakloosheid hebben we in Antwerpen een kwantumsprong gemaakt.’’

Groen pleit opnieuw nadrukkelijk voor een einde aan het hoofddoekenverbod en praktijktests tegen discriminatie, “voor een eengemaakte stad”.

(brandt los) Die praktijktests bestrijden niets. Ze controleren of een verhuurkantoor iemand uitnodigt met een allochtoon klinkende naam. Maar een kantoor dat liever niet wil verhuren aan iemand, moet dan alleen maar even de flat tonen en niet verhuren. Klaar. Bij rechtstreekse verhuur wordt zelfs niets getest. Dit is politieke marketing op kosten van de overheid.

Bovendien is de selectiviteit in discriminatie gigantisch bij Groen. Neem diegenen die de wetten van de islam boven die van België stellen. Dat heeft gevolgen voor de positie van holebi’s, vrouwen en andersgelovigen. Daar heeft Groen geen praktijktests voor. Integendeel, Groen wil de mannen die een vrouw verplichten om een hoofddoek te dragen een handje helpen. Vanaf de schoolbanken. Zorg dat jonge meisjes zich bedekken om geen mannen op te winden. Is dat gezond voor hun ontwikkeling? Ik weet dat dit zeker niet in ieder moslimgezin gebeurt, maar Van Besien zet er de deur wagenwijd voor open.

En die mensen wijzen de N-VA met de vinger? Dat pik ik niet. Dat meneer Van Besien eens komt kijken bij het OCMW. We zien wekelijks dossiers waarin moslimvrouwen hun rechten niet durven opeisen, huisvrouwen die worden verlaten en die ‘vrijwillig’ afstand deden van alimentatie voor zichzelf en de kinderen. Waar zijn de praktijktests daarvoor? Dit is electorale soumission en een verwerping van onze normen en waarden.

U wil een privébureau inschakelen om na te gaan of steuntrekkers geen bezittingen hebben in het buitenland. In Nederland gebeurt het, maar is het omstreden.

Als u morgen bij het OCMW aanklopt, kunnen we met één druk op de knop zien wat u bezit. Voor iemand die misschien een huis heeft in het buitenland kan dat niet. Dat kunnen we op geen enkele manier nagaan. Terwijl in Nederland blijkt dat tot 33 procent fraudeert, ook als niet vooraf geselecteerd is op risicoprofielen.

Dat is wel heel veel. In Utrecht werden in 2015 43 uitkeringen op een totaal van 10.220 beëindigd wegens bezit in het buitenland. Het onderzoek gebeurde daar wel via een traag werkende overheidsinstantie. Maar het is een krasse suggestie dat een paar duizend mensen met een leefloon in Antwerpen zouden frauderen.

We gaan het nu meten, voor het eerst zullen we weten hoe het zit. We krijgen daarvoor ook steun van mensen van buitenlandse afkomst, bij wie zulke toestanden al lang een doorn in het oog zijn. Het gaat me om de mógelijkheid om te controleren. Wie zich daartegen verzet, steekt zijn kop in het zand. Het beheer en de eindbeslissing in elk dossier blijven overigens bij het OCMW.

Gaat de N-VA met meer ijver op jacht naar fraude bij de kleintjes dan bij de grote, kapitaalkrachtige figuren en bedrijven?

Ik denk niet dat dit waar is. Deze federale regering heeft records gebroken in het onderzoek naar fraude en het innen van zwart geld. En vergeet niet dat leeflonen komen uit belastingen die iedereen betaalt uit solidariteit. Het is onze wezenlijke opdracht om ervoor te zorgen dat dit geld gaat naar wie het echt nodig heeft.

Het Antwerpse parket onderzoekt na een melding van de OCMWdiensten of OCMW-raadslid Johan Peeters (sp.a) vertrouwelijke info over het ontplofte pand aan de Paardenmarkt lekte. Er loopt een onderzoek tegen Tom Meeuws (sp.a) na een klacht vanuit de diensten van De Lijn. Zit daar geen politieke sturing achter?

Maar nee. Ik spreek mij alleen uit over het OCMW. Als iemand de belangen van cliënten schaadt en persoonlijke informatie lekt, zijn de diensten verplicht om dat te melden. Dat is het enige wat zij gedaan hebben: geen klacht, maar een melding.

Maar zo’n lek hoort toch tot de gebruiken van politiek en media? Dat ga je toch niet juridiseren?

Nogmaals, het zijn de OCMWdiensten die het gedaan hebben, conform de wet. Het ging hier ook niet over verborgen informatie die door een klokkenluider aan het licht is gebracht. Het was een rapport van een OCMW-medewerker over de staat van het gebouw. Het gebeurt geregeld dat meldingen over privacyschending worden gedaan aan het gerecht.

Er was protest na jullie voorstel om te snoeien in het leefloon van ouders die hun kleuter niet naar school sturen.

Ik begrijp dat niet. De kleuters voor wie het niet zo nodig is, die thuis Nederlands spreken, van wie de ouders voeling hebben met de schoolse cultuur, gaan vrijwel allemaal naar school. Juist de kleuters die thuis geen Nederlands spreken gaan soms pas voor het eerst naar school in het eerste studiejaar. Zo riskeren ze een blijvende taalachterstand en vroege schooluitval. Zo organiseer je de armoede van generatie op generatie. We hebben nu al afspraken met deze doelgroep, over maatschappelijke integratie, taalkennis en werk zoeken. Daar komt nu deze afspraak bij, met een stok achter de deur.

‘‘Diegenen die de wetten van de islam boven die van België stellen, daar heeft Groen geen praktijktests voor.’’

FOTO JEROEN HANSELAER Fons Duchateau staat voor zijn eerste verkiezingscampagne als boegbeeld. “Hoe hoog ik individueel wil eindigen? Geen flauw idee. Het is niet de bedoeling dat we er een populariteitskamp van maken.”