Gazet van Antwerpen Stad en Rand
2 De vergeten vrouwelijke Rubens
MICHAELINA VR 01/06 - ZO 02/09 | MUSEUM AAN DE STROOM | WWW.MAS.BE
9 mei takelde een reuzenkraan het bijna 4 meter brede schilderij De Bacchusstoet naar de derde verdieping van het Museum aan de Stroom. Niet zozeer het technische hoogstandje waarvoor zelfs een schuinstaande kist ontworpen werd verwonderde, maar wel dat een schilderij dat een aantal jaren geleden nog stof lag te vergaren in een museumdepot, letterlijk opgekrikt werd tot dé blikvanger van het Antwerpse Barokjaar. “De maakster van De Bacchusstoet, Michaelina Wautier, verdient een ereplaats in de kunstgeschiedenis. Als ik haar op de kaart kan zetten, zal ik ongelooflijk gelukkig zijn”, zegt professor Katlijne Van der Stighelen, die de allereerste retrospectieve over deze vergeten tijdgenote van Rubens samenstelde. Bijna alle dertig van haar tot nu toe herontdekte schilderijen komen vanuit de halve wereld in het MAS samen.
Van der Stighelen zag De Bacchusstoet per toeval in 1998 toen ze in het Kunsthistorisches Museum in Wenen een portret van Van Dyck kwam bestuderen. Het stond vergeten in een depot, samen met drie andere werken van Michaelina Wautier (1614-1684). Dat een zekere jonkvrouw Wautier of Woutiers de schilderijen gemaakt had, was geweten, omdat aartshertog Leopold-Willem van Oostenrijk ze destijds van haar gekocht had en ze liet opnemen in zijn fabelachtige kunstcollectie, met ook topwerken van Rubens en Van Dyck. De inventaris van zijn verzameling vermeldde ook nog dat Wautier afkomstig was van Bergen. Alle verdere info ontbrak, maar enkel op basis van de kracht van De Bacchusstoet oordeelde Van der Stighelen dat het om een buitengewoon schilderstalent ging. “Het is een enorm mythisch tafereel met veel naakte mannen op. Qua anatomie en karakter zijn die lijven schitterend weergegeven. Uiterst rechts loopt een vrouw met een ontblote borst in beeld. Het is de enige persoon die ons in de ogen kijkt. Dat blijkt Michaelina zelf te zijn. Aanvankelijk was dat een hypothese, maar inmiddels is er een verrassend gelijkend zelfportret van haar opgedoken.” Dertig jaar onderzoek bevestigde de stoutste vermoedens. Wautier zou wel eens de vergeten vrouwelijke Rubens kunnen zijn. Ze was erudiet, durfde gewaagde onderwerpen aan en kon technisch alle genres aan. Van haar hand kwamen overtuigende religieuze taferelen, straffe portretten, fijnzinnige bloemstillevens en scherpe genretaferelen aan het licht.
Wellicht is er nog veel fraais achter. Dat blijkt uit recente ontdekkingen die stevige prijzen lieten noteren op de veilingmarkt. In het wereldje van oude meesters wordt reikhalzend uitgekeken naar de eerste tentoonstelling van Wautier. Katlijne Van der Stighelen gelooft vast dat ook het grote publiek voor het herontdekte supertalent zal vallen. De retrospectieve Michaelina. De leading lady van de barok rekent op 80.000 bezoekers.