Een verbod dat ertoe doet

Soms, heel soms, wordt een mens dan toch in snelheid gepakt door de Europese Commissie. Gisteren vaardigde die ineens een verbod uit op een hele reeks plastic gebruiksvoorwerpen. Een reeks plastic verpakkingen wordt aan banden gelegd. Om te vermijden dat de consument de prijs betaalt, legt de Commissie een groot deel van de verantwoordelijkheid bij de producenten.

Er komt gewoon een echt verbod op plastic wattenstaafjes, bestek, roerstokjes, ballonstokjes en rietjes. Als je bedenkt hoeveel van die spullen nu in de handel zijn en dagelijks gebruikt worden, moet je dit een ingrijpende maatregel noemen. Zeker omdat hij genomen wordt door een instelling die zich in het verleden wel eens bezighield met het vermogen van stofzuigers, de fermentatiegraad van Franse kazen en het gistingsproces van bier. En zeker als je bedenkt dat diezelfde Commissie bijna de volledige bijenpopulatie van het continent liet uitsterven alvorens te beslissen om drie van de vijf pesticiden die daarvoor verantwoordelijk zijn te verbieden. Overijverige tuiniers mogen hun onkruid trouwens ook nog altijd verdelgen met schadelijke producten. Vergeleken bij die lakse houding is dit verbod op plastic voorwerpen die maar één keer worden gebruikt, ineens straffe kost, al komt het natuurlijk ongelooflijk laat.

Hoeveel decennia worden die plastic spullen al in zee gedropt? Tonnen en tonnen lepeltjes en aanverwanten werden vanuit duizenden schepen gewoon aan de oceanen toevertrouwd. Elke dag opnieuw, jaar na jaar. Alsof iedereen ervan overtuigd was dat ze zouden oplossen en niemand kwaad zouden doen. Pas nu is het wetenschappelijk bewijs van de schade door microplastics verpletterend genoeg om maatregelen te nemen. Maar goed, ze zijn er nu dus ook.

Voor het overige wijst de Europese Commissie vooral de deelstaten en de producenten op hun plichten. Zo moeten plastic flessen voor 90% apart ingezameld worden. Producenten worden zelf verantwoordelijk voor “de sensibilisering, opruiming, inzameling en afvalverwerking” van de flessen en van andere producten. Voor de rest is “elk land verantwoordelijk voor een duidelijke vermindering van de consumptie van plastic verpakkingen”.

Uiteraard gaan nu de lobbyisten aan het werk en zullen enkele lidstaten wel een goede reden hebben om een of andere richtlijn niet of maar gedeeltelijk toe te passen. Zo heeft België het verbod op de voor bijen gevaarlijke pesticiden ook niet ingevoerd. En toch heeft de Commissie een belangrijke stap gezet. Ze heeft namelijk gedaan wat een unie van landen moet doen: maatregelen nemen die alleen effect sorteren als ze gelden voor een heel continent.