Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Is uw woning onroerend erfgoed?
Meer dan 15.600 panden en constructies in provincie Antwerpen liggen voor in openbaar onderzoek
Als u vermoedt dat of zich afvraagt of uw woning, of de woning die u wil kopen, is opgenomen in de lijst van bouwkundig erfgoed, gaat u dat best nú na, want daar hangen enkele gevolgen aan vast. Vanaf vandaag loopt in de provincie Antwerpen een openbaar onderzoek over de vaststelling van de inventaris. Iedereen heeft de kans om bezwaar in te dienen. Dat moet beargumenteerd zijn: u kunt uw woning dus niet zomaar van de lijst laten schrappen als u dat wenst. In totaal gaat het om ruim 15.600 ‘objecten’.
Wie erfgoed hoort, denkt allicht aan kerken en kastelen of heel bijzondere gebouwen, beschermde monumenten kortom. Het inventariseren gebeurt sinds de jaren zestig. Beschermen gebeurt al veel langer.
Maar er is ook een trap lager: de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed, bedoeld om het behoud van niet-beschermd erfgoed te ‘stimuleren’. Het gaat veelal om stads- en dorpswoningen, maar ook straatmeubilair, oude wegwijzers, postbussen of bunkers. Erfgoedonderzoekers maken hun selectie op basis van wetenschappelijk veldwerk en literatuurstudie, in samenspraak met steden en gemeenten. Die kunnen zelf de lijst aanvullen of wijzigen, en het Vlaams agentschap Onroerend Erfgoed houdt alles bij in een databank.
In totaal telt de inventaris van bouwkundig erfgoed in Vlaanderen meer dan tachtigduizend gebouwen en constructies. Die zijn allemaal online te vinden op inventaris.onroerenderfgoed.be.
Voorheen werd de erfgoedinventaris ‘vastgesteld’, zeg maar ‘definitief’, zonder dat er een openbaar onderzoek aan voorafging (en dus zonder dat bezwaar van burgers mogelijk was). Maar het Onroerenderfgoeddecreet van 2013 veranderde dat en vorig jaar was Limburg de eerste provincie waar
Geert Bourgeois Vlaams minister van Onroerend Erfgoed “We creëren een dynamische inventaris.”
een openbaar onderzoek plaatsvond. Daar werd een negentigtal bezwaarschriften ingediend, met als resultaat dat twintig panden uit de inventaris werden geschrapt omdat ze gesloopt of ingrijpend verbouwd waren. Voor een kleine tweehonderd panden volgde een aanpassing in de inventaris. Het gaat telkens om bezwaar tegen zogenaamde feitelijkheden. Uw woning laten schrappen louter omdat u niet wil dat ze als erfgoed wordt beschouwd, kan dus niet.
Wat zijn de gevolgen?
Nu is de provincie Antwerpen aan de beurt. 15.610 – in vaktaal – ‘objecten’ liggen voor in het openbaar onderzoek dat vandaag start en loopt tot 30 juli. Het gaat zowel om panden die allang geïnventariseerd zijn, als om panden en constructies die pas recent zijn toegevoegd. Er zijn 2.112 nieuwe, vooral in Antwerpen en in Mechelen. En er zijn ook heel wat bunkers mee opgenomen. Let op: ook een lijst van meer dan zevenhonderd geschrapte objecten ligt voor, bijvoorbeeld omdat ze niet meer aan de omschrijving van bouwkundig erfgoed voldoen. Ook daartegen is bezwaar mogelijk.
Wie een woning koopt, komt normaal van de makelaar of de notaris te weten of die woning is vastgesteld als bouwkundig erfgoed. Ook in elk gemeente- of stadhuis kunt u dat op de dienst stedenbouw navragen. Maar heel wat mensen weten het op dit moment niet. Nochtans heeft dat een aantal rechtsgevolgen – en die kunnen zowel voor- als nadelig zijn, al zijn ze lang niet zo ingrijpend als bij beschermd erfgoed. Als uw woning is vastgesteld in de inventaris van bouwkundig erfgoed, dan heeft stedenbouw bijvoorbeeld motiveringsplicht bij het al dan niet uitreiken van een sloopvergunning. Met andere woorden: de gemeente kan weigeren dat u uw woning laat slopen omdat de erfgoedwaarde doorweegt op argumenten om wel te slopen.
Daarnaast hoeft een geïnventariseerde woning niet altijd te voldoen aan de normen voor beglazing en isolatie, bijvoorbeeld omdat het eeuwenoude schrijnwerk er niet aan kan voldoen.
Een geïnventariseerde woning kan uitzonderlijk wél in natuurgebied blijven staan en ook worden geregeld oude, niet meer actieve landbouwuitbatingen herbestemd.
En voor de sociale woningbouw kan de erfgoedwaarde een beslissende factor zijn bij de beslissing tussen slopen of renoveren.
15.610 objecten
“In totaal worden 15.610 objecten voorgelegd”, zegt Vlaams minister-president en minister van Onroerend Goed Geert Bourgeois (N-VA). “13.498 items waren al vastgesteld in 2014. Er zijn ook 2.112 nieuwe relicten en gehelen opgenomen die nooit eerder vastgesteld zijn. Tot slot worden ook 797 items geschrapt uit de vastgestelde inventaris omdat ze niet langer erfgoedwaarde hebben of zijn gesloopt.”
“Dankzij dit openbaar onderzoek geven we de burger inspraak en zetten we in op kennis van de rechtsgevolgen. We creëren een dynamische inventaris waarbij burgerbetrokkenheid centraal staat.”