“Na de Val was er veel leegstand in de stad”

Antwerpen kampt vandaag met een tekort aan betaalbare woningen. Ook in de Gouden Eeuw was de grond erg duur, maar na de Val kampte de stad met veel leegstand. Wat ‘ruimte’ gaf aan de fameuze stadspaleizen.

Jan Lampo: “Tijdens de Gouden Eeuw is Antwerpen binnen de omwalling zo goed als volledig volgebouwd met panden met de typische trapgevels. Om de groeiende bevolking onderdak te geven, bouwden burgers die een stuk grond achter hun huis hadden, koterijen die ze aan exuberante prijzen verhuurden. Dit kan je een vroege vorm van huisjesmelkerij noemen. Deze steegjes of gangen, zoals de bekende Vlaaikesgang, zie je zelden op schilderijen. Armoede was heel aanwezig in de stad, maar toen nog niet pittoresk. Wel zijn er natuurlijk de schilderijen van rijke, vrome katholieken die aalmoezen uitdelen. Zo zijn er ook de godshuizen, zoals die van Cornelis Landschot. Deze rijke, kinderloze koopman laat aan de Falconrui een gods- huis bouwen als onderdak en onderhoud van arme Antwerpenaren.”

Spaans meubilair

Guido Marnef: “In de 17de eeuw was er veel leegstand in Antwerpen. De begoede burgers kochten volop panden op, die aan hun huis grensden en bouwden ze om tot stadspaleizen. Bekend zijn het Rockoxhuis, het Rubenshuis of Huis Delbeke.”

Jan Lampo: “Typisch aan die stadspaleizen zijn de Spaanse poortjes, de binnenkoer en galerij met zuiltjes. In de 17de eeuw laten rijke lieden hun interieurs graag afbeelden: de luxueuze kunstkamers of kunstkabinetten in ebbenhout waar de bewoners hun rijke verzameling schilderijen, Spaanse stoelen en ander meubilair op toonden. Maar de meest opvallende gebouwen uit de barokperiode zijn de rijkelijk versierde kerken zoals natuurlijk de Carolus Borromeus die Rubens mee inrichtte, de Sint-Jacobskerk en de Sint-Pauluskerk.”

FOTO RR Portret van Isabella Brant, Antoon Van Dyck. De eerste vrouw van Rubens, in het huis van Rubens, met op de achtergrond het theatrale portiek met zicht op het tuinpaviljoen.