Nazorg kan in hospitaal dicht bij huis

Antwerpse patiënten halen voordeel uit versmelting tot netwerken

Zes ziekenhuizen in Antwerpen en (grote) omgeving bundelen de krachten onder de naam Helix. Het gaat om het UZA in Edegem, het AZ Monica in Antwerpen en Deurne, het AZ Klina in Brasschaat, het AZ SintJozef in Malle, het AZ Heilige Familie in Reet en het AZ Sint-Jozef in Boom en Willebroek. Dat is handig voor de patiënt. Want na een gespecialiseerde ingreep in een van deze ziekenhuizen, kan onder meer de nabehandeling in een ander hospitaal van het netwerk dichter bij huis plaatsvinden. Helix is in de provincie Antwerpen het vierde en laatste ziekenhuisnetwerk dat op vraag van ministers van Volksgezondheid De Block en Vandeurzen nauw gaat samenwerken om patiënten zo efficiënt mogelijk de beste zorg te bieden. Eerder waren er al netwerken opgericht in Antwerpen stad, de Kempen en de regio Lier-Mechelen.

In de praktijk werkten ze al samen, maar nu is hun verbond geofficialiseerd. Zes ziekenhuizen uit de provincie treden voortaan samen naar buiten als Helix. Het is geen fusie en er vallen geen ontslagen. “De patiënt kan er alleen maar voordeel uit halen.”

Een tijd geleden kwam een zwangere moeder voor een routineonderzoek binnen op de materniteit van het AZ Heilige Familie in Reet. De artsen merkten dat het ongeboren kind een nierafwijking had. Ze verwittigden een specialist van het UZA die veel meer kennis en ervaring had over de specifieke afwijking en stuurden de moeder naar Edegem, waar zij en haar kind de best mogelijke behandeling kregen. En de nazorg konden ze probleemloos weer in Reet krijgen.

Dergelijke verhalen zijn er vaak. De onderlinge samenwerking loopt in de praktijk al enkele jaren, maar het voorbije jaar hebben zes ziekenhuizen in Antwerpen en grote omgeving een structuur opgezet voor een nieuw netwerk. Het gaat om de ziekenhuizen UZA in Edegem, AZ Monica in Antwerpen en Deurne, AZ Sint-Jozef in Malle, AZ Heilige Familie in Reet en AZ Sint-Jozef in Bornem en Willebroek.

Hun gezamenlijke netwerk hebben ze in samenwerking met het Antwerpse communicatiebureau Volta de welluidende naam Helix gegeven. Die naam verwijst enerzijds naar de spiraalvorm die gelinkt is aan ons DNA, maar verwijst ook naar het werkwoord ‘helen’, een belangrijke activiteit in ziekenhuizen.

Best mogelijke zorg

De samenwerking van al die ‘heelmeesters’ – het zijn er meer dan 1.300 in Helix – komt er op uitdrukkelijke vraag van onze ministers van Volksgezondheid Maggie De Block en Jo Vandeurzen. Op termijn moeten er in België 25 netwerken van ziekenhuizen ontstaan, vier daarvan in de provincie Antwerpen.

Door de bundeling van de krachten kunnen de ziekenhuizen in elk netwerk ervoor zorgen dat hun patiënten de best mogelijke zorg krijgen. Het is de bedoeling dat de ziekenhuizen binnen elk netwerk hun kennis gaan uitwisselen, maar ook dat ze elkaar aanvullen. Zo is het niet langer nodig dat elk ziekenhuis elke gespecialiseerde behandeling aanbiedt. Ze zullen onderling afspreken wie wat doet. Als er investeringen in

Evita Bonné

UZA Edegem

nieuwe infrastructuur of apparatuur nodig zijn, zullen ze bespreken in welk ziekenhuis die het best wordt ingezet.

“Voor alle duidelijkheid; het gaat niet om een fusie”, zegt Evita Bonné van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen in Edegem. “Er worden geen ziekenhuizen of afdelingen gesloten, er komen geen afvloeiingen bij het personeel. Alle ziekenhuizen blijven hun normale taken uitoefenen. Ze behouden ook hun eigenheid.”

Optimisme

Bij alle ziekenhuizen van het nieuwe netwerk klinkt optimisme over de samenwerking. “De patient zal er beter van worden”, zegt Kristel Dewever van het AZ SintJozef in Malle. “Elk ziekenhuis in Helix heeft zijn eigen sterktes en specialisaties. In Malle is dat bijvoorbeeld ons dialysecentrum voor nierpatiënten. We staan ook sterk op het vlak van materniteit en pediatrie en in de behandelingen van diabetes.”

Bij sommige mensen leeft de vrees dat ze in plaats van in hun vertrouwde ziekenhuis in de eigen regio continu lange verplaatsingen zullen moeten doen om geholpen te worden. Of dat hun geliefden veel langer onderweg zullen zijn om hen te komen bezoeken. Tussen de twee uitersten van het Helix-netwerk, Sint-Jozef in Bornem en Sint-Jozef in Malle, liggen niet alleen bijna vijftig kilometer, maar ook de horror van de Antwerpse Ring. En wie op het openbaar vervoer aangewezen is, moet minstens twee keer overstappen en is meer dan twee uur onderweg.

Maar zo ver zal het niet komen, weet Lieve Dierickx van het AZ Monica, dat ziekenhuizen runt in

“De uiteindelijke keuze blijft bij de patiënt. Al zullen we wel proberen hem te overtuigen om te gaan waar hij de best mogelijke behandeling krijgt voor zijn specifiek probleem.”

Antwerpen en Deurne. “Wij hebben bijvoorbeeld een cath lab (een labo waarin artsen met de hulp van katheters onderzoeken kunnen doen in de aders van hartpatiënten, red.). Het is niet nodig dat alle ziekenhuizen uit het Helix-netwerk een dergelijk cath lab hebben. Maar patiënten uit bijvoorbeeld Malle of Willebroek die zo’n onderzoek nodig hebben, gaan daarna gewoon terug naar hun eigen ziekenhuis, waar ze de noodzakelijke nazorg zullen krijgen.”

Patiënt krijgt nog steeds keuze

Wat er nog bijkomt: niemand kan u dwingen. “De uiteindelijke keuze blijft bij de patiënt”, zegt Evita Bonné van het UZA. “We kunnen hem niet verplichten om naar een ander ziekenhuis te gaan, maar we zullen hem wel proberen te overtuigen om te gaan waar hij de best mogelijke behandeling krijgt voor zijn specifiek probleem.”

Je hoort soms van patiënten die shoppen, die zelf op zoek gaan naar het ziekenhuis waar zij denken het best geholpen te zullen worden. “Die taak nemen wij als netwerk uit hun handen”, zegt Bonné. “Voor het hele netwerk zullen we ook gemeenschappelijke handboeken uitwerken. Bijvoorbeeld bij de traumazorg. Als een patiënt op spoed wordt binnengebracht, zullen alle ziekenhuizen uit het netwerk dezelfde gestandaardiseerde procedures en protocollen volgen. Als hij dan wordt doorverwezen naar een ander ziekenhuis uit het netwerk, zijn ze daar meteen mee met alle onderzoeken en behandelingen die de patiënt ondertussen al gekregen heeft.”

Antwerpen loopt voor

Maar die revolutie in het ziekenhuislandschap zal niet van de ene dag op de andere gebeuren. In andere provincies zijn nog niet alle netwerken gevormd. In het Waasland bijvoorbeeld is dat nog niet het geval. Maar de ziekenhuizen van de provincie Antwerpen hebben hun huiswerk netjes op tijd ingediend.

De bal ligt nu opnieuw in het kamp van beide ministers van Volksgezondheid. Het is aan hen om het hele netwerkplan in regels en besluiten te gieten. Dat kan nog een tijdje duren. “We mikken op een publicatie eind dit jaar in het Staatsblad”, liet minister Vandeurzen weten aan de Artsenkrant. “Maar dat is een zeer optimistische timing.”