Op zoek naar een mijlpaal

Italië heeft gedaan wat het in tien jaar nooit heeft willen doen: een boot vol vluchtelingen de toegang tot een Italiaanse haven weigeren. “Mensenlevens redden is een plicht, maar het is niet verplicht om Italië in één groot vluchtelingenkamp te veranderen”, twitterde de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini. Intussen heeft de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen bekendgemaakt dat België opnieuw vluchtelingen mag terugsturen naar Griekenland. Theo Francken noemt die beslissing een “mijlpaal in de recente Europese migratiegeschiedenis”.

De reactie van Salvini is begrijpelijk. Jarenlang heeft Italië de grootste last van de vluchtelingenstroom op zich genomen. De solidariteit van de andere Europese landen was miniem of onbestaande. Europa heeft in deze problematiek nog nooit enige eensgezindheid aan de dag gelegd. Het was ieder voor zich. De reactie van Francken is dus ook begrijpelijk. Zijn kiezers vragen een streng asielbeleid, dus gebruikt hij alle wettelijke middelen die er zijn om dat beleid te voeren. Wie terug kan naar Griekenland, moet naar Griekenland. En liefst nog verder weg, want steeds meer Europese leiders vinden het een goed plan om kampen te bouwen aan de grenzen van Europa, in Tunesië bijvoorbeeld. De Europese Unie betaalt daarvoor, de vluchtelingen blijven buiten. Probleem opgelost. Toch? Tijdelijk misschien. Want waar staan we over tien jaar met deze ‘oplossing’? De armoede in Afrika, de gewelddadige regimes, de welig tierende corruptie, ze vormen een gigantisch probleem voor Europa. Als er niets verandert, zullen de vluchtelingen blijven komen. En ja, het zou kunnen dat die de Europese welvaart op de duur ondermijnen. Maar dat gaan we echt niet verhinderen door nu de grenzen te sluiten, mensen in zee te laten verdrinken, deals te sluiten met dictatoriale regimes en kampen te bouwen in instabiele landen. In het beste geval houden we daarmee de deur een aantal jaren dicht. Tot dat niet meer lukt.

Het wordt tijd dat de Europese politici ook eens maatregelen nemen die duurzamer zijn. Een gecoördineerde strijd tegen de mensensmokkel zou er daar een van kunnen zijn, economische samenwerking met Afrikaanse landen die proberen uit het slop te geraken een andere. Kon de Europese Unie nu maar eens één keer tonen dat ze met méér bezig is dan het sluiten van haar grenzen. Dat zou pas een mijlpaal zijn.