Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Unieke perkamenten van Plantijn na 450 jaar (even) weer thuis
Bijna 450 jaar nadat dit perkamenten exemplaar van de Biblia
Polyglotta van Christoffel Plantijn de Vrijdagmarkt heeft verlaten, komt het terug naar zijn roots in Antwerpen. Op donderdag 21 juni kunt u dit unieke topstuk van de boekdrukkunst zelf bewonderen.
Voor bibliofielen de perkamenten
Biblia Polyglotta is wat een Stradivarius is voor violisten of een Jeroen Bosch voor kunstverzamelaars. Het is een zeldzaam meesterwerk van een van de beroemdste drukkers aller tijden. Christoffel Plantijn drukte in zijn atelier op de Vrijdagmarkt tussen 1568 en 1573 zijn ook al zeldzame papieren Biblia Polyglotta in een oplage van 1.200 exemplaren. Dat was kort na de komst van de Hertog van Alva, die de toen nog Verenigde Nederlanden moest ‘bevrijden’ van het protestantisme. Vijf exemplaren van die ‘wetenschappelijke’ bijbel zijn in het bezit van het Plantin-Moretus Museum; drie volledige en twee onvolledige. Want het gaat niet om één boek, maar om een achtdelige set.
Nog veel zeldzamer zijn de dertien exemplaren van hetzelfde werk die Plantijn op perkament (op dierenhuid) drukte. “Voor die dertien exemplaren moesten ze destijds een paar honderd schapen slachten”, zegt Iris Kockelbergh, directeur van het PlantinMoretus Museum. “Dat waren de luxe-uitvoeringen bestemd voor Filips II.” Die zoon van Karel V heerste als Spaanse koning ook over onze contreien. Het elfdelige exemplaar – perkament is een pak dikker dan papier en er waren dus meer banden nodig – dat volgende donderdag in het museum te bewonderen is, is een van die dertien exemplaren. Eén dag ligt de vijftalige bijbel (Latijn, Grieks, Hebreeuws, Aramees en Syrisch) op de plaats waar hij gedrukt is. Daarna gaat hij weer naar Londen, waar Christie’s het unieke meesterwerk op 11 juli veilt.
“Deze bijbel is in 1572 rechtstreeks van Antwerpen naar Madrid gevoerd”, zegt Margaret Ford, internationaal directeur van het departement boeken en manuscripten bij het beroemde veilinghuis. “Meer dan tweehonderd jaar bleef het werk in het Es- corial (een enorm kasteel annex abdijencomplex dat Filips II liet bouwen ter ere van zijn vader en waar meer dan twintig Spaanse vorsten begraven liggen). En daarna is het altijd in het bezit gebleven van de nazaten van Infante Gabriel van Bourbon, een van de zonen van koning Carlos III. We zijn heel erg verheugd dat we dit exemplaar voor het eerst kunnen terugbrengen naar de plaats waar het gemaakt is.”
Iris Kockelbergh heeft zelf nog nooit een volledige perkamenten set van de Biblia Polyglotta gezien. “Dit is iets dat maar één keer in een mensenleven voorbijkomt”, zegt ze. “We zullen de werken dus eenmalig in zaal 2 van ons museum tentoonstellen, niet achter een vitrine, maar op tafel, zoals Plantijn ze zelf ook zou gelegd hebben. Aankomen mag niet. Iemand van Christie’s zal er bij zijn voor de veiligheid. En een van onze gidsen zal er ook zijn om duiding te geven.”
Iris Kockelbergh Directeur PlantinMoretus Museum
“Dit komt maar één keer in een mensenleven voorbij.”