Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Naakt rond de vuurpot dansen tijdens langste dag
Steeds meer Vlamingen vieren zonnewende op 21 juni
Ludo Ceulemans Wicca ‘‘De hulstkoning strijdt symbolisch tegen de eikkoning, en wint.’’
Geniet u ook zo van die lange heldere avonden op het terras? Dan is het wellicht slecht nieuws voor u dat na 21 juni de dagen alweer beginnen te korten. Maar eerst vieren we volgende donderdag nog de langste dag van het jaar. Net als in Engeland dansen tijdens die zomerzonnewende ook Vlaamse paganisten of heidenen naakt rond vreugdevuren. Al kan de litha, zoals deze hoogdag heet, ook ingetogener worden gevierd. Steeds meer mensen vinden dat de langste dag van het jaar reden is voor een feestje. Net als Halloween doet het Keltische gebruik opnieuw zijn intrede in onze feestkalender.
Op 21 juni om 7.04u ’s morgens begint op het noordelijk halfrond de astronomische zomer. Dat betekent dat de dagen weer korter worden. Voor paganisten die een natuurgodsdienst belijden, is de litha een van de vaste feesten.
De zon is op het hoogtepunt van haar kracht en in het plantenrijk gaat groei over in rijping. “Voor ons is de litha een belangrijk feest”, bevestigt Ludo Ceulemans (59) uit De Klinge (Sint-Gillis-Waas). Hij is een solitaire, eclectische wicca of moderne heks, wat betekent dat hij uit alle godsdiensten het beste mag halen.
“Wicca zijn is een religie en levenshouding”, legt hij uit. “In principe gebeuren de bijhorende rituelen aan de vooravond van 21 juni, maar omdat veel wicca’s gewoon werken, verplaatsen ze de viering meestal naar het weekend. Als solitaire heks ben ik geen lid van een ‘coven’. Ik vier de litha met mijn vrouw. Wij zijn uitgenodigd bij een vriend met een wijnbar. In de katholieke kerk mag alleen de priester wijn drinken tijdens de viering, maar bij ons mag iedereen dat. Ik merk trouwens dat steeds meer mensen de langste dag van het jaar op een of andere manier vieren.”
Op zich vindt Ludo dat positief. “Het is zoals met Halloween: daarvan wordt ook gezegd dat het uit Amerika komt, maar eigenlijk is het een aloud Keltisch feest dat door de Europese kolonisten naar de Verenigde Staten werd gebracht en nu terugkeert.”
Net als tijdens Halloween, is de sluier tussen het nu en het hiernamaals heel dun tijdens de langste dag van het jaar, ervaart Ludo. “Je kunt dan makkelijker contact leggen met de doden. Ik maak er geen misbruik van en doe dat alleen met Halloween, enkel voor vrienden of familie die dierbaren verloren hebben en met hen in contact willen treden.”
Gevecht tussen koningen
In het ritueel dat veel paganisten op 21 juni houden, leveren twee wicca’s een symbolisch gevecht, de één verkleed als eikkoning met een kroon van eikenbladeren en de andere als hulstkoning met een kroon van hulsbladeren. Ze weten op voorhand wie gaat winnen: op 21 juni wint de hulstkoning die dan heerst tot de winterzonnewende (‘yule’), waar hij verslagen zal worden door de eikkoning. Het gevecht vindt plaats op de equinoxen wanneer de zon loodrecht op de evenaar staat. Meestal wordt er nog een brandende pijl afgeschoten in een meertje, wat het bijeenbrengen van twee schijnbaar onverenigbare elementen symboliseert.
Enkele jaren geleden, bij commotie rond een christelijke kapel die aan de voor heidenen heilige duizendjarige eik in Lummen was gehangen, kwam aan het licht dat paganisten er tijdens midzomernacht naakt rond de boom dansen. De meeste wicca’s vieren de zomerzonnewende in alle discretie thuis bij een wicca van hun covent die over een grote tuin beschikt. Na het schijngevecht tussen de hulst- en de eikkoning, dansen ze daarna vaak naakt rond een vuurketel. “Omdat het goed is om als kind van de natuur alleen maar lucht rond je lijf te voelen”, vertelde een Zoerselse paganist ons enkele jaren geleden nog. “Zo zijn wij ook ter wereld gekomen. En ook om veiligheidsredenen, omdat er over de vuurketel wordt gesprongen en kleding dan vuur kan vatten.” Vandaag wil de man liever niet in de krant komen. De tijdsgeest is blijkbaar moeilijker geworden voor de wicca-beweging.
Kerken op energielijnen
Ludo Ceulemans begrijpt dat wel. “Iedereen heeft zo snel zijn oordeel klaar, met Facebook en al die toestanden tegenwoordig. Zelf hebben wij een broodjeszaak in Kieldrecht. Veel klanten weten dat ik wicca ben. Als er al eens onnozele reacties komen, probeer ik die met een kwinkslag te counteren. “Waar staat uw bezem?” is een klassieker. “Ik ben gepromoveerd, ik vlieg tegenwoordig op een stofzuiger”, antwoord ik dan. Het ijs is dan snel gebroken. Zelf ga ik op 21 juni niet naakt rond een boom dansen. Maar ik respecteer de rituelen en erken dat er heilige plaatsen bestaan. Veel kapellen en kerken zijn trouwens gebouwd op plaatsen waar leylijnen of energielijnen elkaar kruisen. Zo ligt het kerkje van Millegem in Ranst op een kruising van zeven leylijnen. Ook voor mensen die zich met het Keltisch natuurgeloof bezighouden, is dit een bijzondere plaats. En de belangrijkste: de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen. Dat is ook een echte krachtplaats.”
Nog een weetje: in de dwarsbeuk van de kathedraal ligt een lange koperen lijn in de vloer: ‘de meridiaan van Antwerpen’. Het zuidelijke glasraam van die dwarsbeuk heeft twee kleine ronde gaatjes, eentje voor de zomer en eentje voor de winter. Op 21 juni, tegen de middag, als de zon het hoogste staat en de dag het langste is, schijnt er een cirkelvormig schijnsel op die lijn. Gaat dat zien, gaat dat zien, volgende week donderdag.