Wet en mededogen

Elke keer weer stelt de vluchtelingencrisis ons moreel kompas op de proef. Voor de meeste mensen is het nogal duidelijk dat je niet zomaar de grenzen van je land kunt openstellen. Er moeten procedures zijn. Als iemand niet om de juiste reden aan de deur klopt, moet je hem of haar terugsturen. Rationeel is er een heel duidelijk verschil tussen mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging, en mensen die gewoon alles achterlaten op zoek naar een beter leven. De ene groep moet je opvangen, de andere niet. Er is niets mis met zulke regels, integendeel, we hebben ze nodig. Maar bij de concrete uitvoering ervan wordt het vaak minder duidelijk, en vooral emotioneler.

Vorige week had Italië er ineens genoeg van om alle schepen met vluchtelingen te laten aanmeren. De Aquarius werd dus de toegang tot de Italiaanse havens ontzegd. Een begrijpelijke maatregel. Maar een overvol schip met uitgeputte en bange mensen moest daardoor de hele Middellandse Zee oversteken om in Spanje te geraken. Hoeveel Italianen ook op de Lega-partij van minister Salvini hebben gestemd, velen van hen zullen zich ongemakkelijk hebben gevoeld bij die zwalpende boot vol wanhopige mensen. Al sluit dat ongemak niet uit dat er binnen de kortste keren opnieuw een boot nergens terechtkan.

Zo hadden ook veel mensen het moeilijk om de ouders van de doodgeschoten Mawda verantwoordelijk te noemen voor de dood van hun kind. Ja, ze waren illegaal in het land, maar hun verdriet liet niemand onberoerd. Het was wet tegen emotie. De familie van Mawda is trouwens nog altijd in België.

In de Verenigde Staten gaat het er veel extremer aan toe. Onder het mom van de wet meent president Donald Trump vluchtelingenkinderen te kunnen scheiden van hun ouders. De beelden van de kampen hebben zelfs de grootste aanhangers van een streng asielbeleid gedegouteerd. Gesloten grenzen, oké, maar dit is op geen enkele manier goed te praten.

De problematiek van de vluchtelingen en migranten zal nog vele jaren het nieuws beheersen. Nog ontelbare keren zullen we heen en weer geslingerd worden tussen wet en mededogen, tussen rede en emotie. We moeten hopen dat de redelijkheid het in alle omstandigheden haalt, maar medeleven en respect voor alle mensen die bij het drama betrokken zijn, horen daarbij.