Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Het échte Lam Gods
Restaurateurs onthullen origineel schilderij Van Eyck
‘De Aanbidding van Het Lam Gods’ (1432) van de gebroeders Van Eyck, een van de belangrijkste meesterwerken ooit, houdt maar niet op te verbazen en te verwonderen. De restaurateurs in het Gentse Museum voor Schone Kunsten zijn al sinds 2012 met chirurgische precisie bezig om de extra verflagen weg te nemen. Een monnikenwerk dat normaal in 2020 voltooid moet zijn. Gisteren toonden ze voor het eerst al een glimp van het échte Lam Gods. Met twee oren, in plaats van vier. En met nog heel wat andere verrassingen.
LAM GODS: INTENSERE BLIK
Het bekende lam was eeuwenlang een onbewogen, neutrale figuur met een breed voorhoofd en grote oren . In 1951 werd het voor een deel gerestaureerd en sindsdien heeft het vier oren. Daar is recent komaf mee gemaakt. “De overschilderde oren zijn verwijderd en de originele aan de zijkant van het hoofd blijven over”, zegt Hélène Dubois, hoofd restauratie van het Lam Gods bij het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. “Het hoofd is smaller en de ogen kleiner. Die staan nu ook frontaal, wat de blik intenser en strenger maakt. Net als de gerestaureerde roze snuit heeft die blik bijna iets menselijks.”
Het lijf van het lam is bijna identiek gebleven, al is de textuur van de wol zichtbaarder. “Er lijkt ook meer bloed uit het lam te stromen”, zegt Dubois.
MAAGDENGROEP: LICHTER EN LUCHTIGER
Op de gewaden van de Maagdengroep, die zich rechts achteraan het centrale paneel bevinden, is in de 16de eeuw een zeer dekkende laag verf aangebracht. Het gevolg van die overschildering is dat het tafereel volgens de restaurateurs enorm wordt afgevlakt. “Het vermindert het con- trast en verzadigt de kleuren. De stof van waaruit hun kleren zijn gemaakt, lijkt net echt en dat was niet de bedoeling van Van Eyck”, zegt Dubois.
Volgens Dubois wilde Van Eyck veel meer een gestileerde realiteit weergeven. “Het origineel is ook veel lichter en de schaduwen komen beter uit.”
APOSTELGROEP: VROLIJKER EN KLEURRIJKER
De apostelen rechts vooraan het centrale paneel droegen tot voor kort gewaden in een kleur die het midden houdt tussen bruin en beige. Wie die overschildering aanbracht, wilde een neutraal uitzicht verkrijgen. “In tegenstelling tot bij veel andere gewaden op het schilderij is hier in de 16de eeuw geen zeer dekkende laag aangebracht”, zegt Dubois. “Het kan dat de gewaden zich toen in een zeer goede toestand bevonden, waardoor er niet veel moest worden verborgen. Nu we het origineel hebben bovengehaald, is te zien dat Van Eyck de apostelen in prachtige paarse of pastelkleurige stoffen hulde. Die zijn veel vrolijker en feller.”
LUCHT: NIEUWE GEBOUWEN OPGEDOKEN
De verf die gebruikt werd om de lucht te overschilderen, is zeer dekkend en heeft een warme, bijna troebele kleur. “Het heeft iets van een theaterdecor”, zegt Dubois. Van Eyck was de man van nuances en dat blijkt ook nu de originele lucht is blootgelegd. “De wolkenslierten tonen dat goed”, zegt Dubois. “De hemel is veel lichter en heeft een veel groter gevoel van ruimte.”
Door de restauratie zijn er op bepaalde plaatsen aan de horizon ook nieuwe gebouwen opgedoken, maar daar zijn nog geen beelden van.