Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Nakomelingen Lieven Gevaert op bezoek
Nakomelingen Lieven Gevaert op rondreis in Antwerpen en Mortsel
De nakomelingen van Lieven Gevaert, de man die zijn volk leerde fotograferen, zijn op tournee in het Antwerpse. Onder aanvoering van de Amerikaanse Laura Salas Hawks, 84 en de enige nog levende kleindochter van de grote man, bezochten ze gisteren al de twee scholen die Lieven Gevaert stichtte en het fotomuseum (FoMu) dat door Agfa-Gevaertmedewerkers is opgericht.
Vandaag bezoeken ze AgfaGevaert in Mortsel, het monument in de Guido Gezellelaan, de expo 150 jaar Lieven Gevaert en het familiegraf. Morgen staat het huis van Lieven Gevaert in de Belgiëlei op het programma.
Wij trokken even op met de groep, die bestaat uit twaalf Amerikanen en twee Duitsers. Dichter bij de man van vlees en bloed Lieven Gevaert, die leefde van 1868 tot 1935, kun je vandaag niet meer komen.
De ondernemer had vier kinderen, Jos, Elsa, Maria en Carlo. Alleen Elsa is honkvast, heel haar leven, in Antwerpen gebleven, waar ze stierf in 1999, op 97-jarige leeftijd. Ze was nooit getrouwd geweest en had altijd een gezelschapsdame. “Ze leefde als een nonneke”, zegt Laura. “Ze had geen kinderen en gaf amper geld uit. Ze verschilde erg van mijn moeder, Maria, maar ze konden toch heel goed met elkaar opschieten. Elsa stierf drie weken nadat mijn moeder was gestorven. ‘Ocharme’, zei ze nog, toen ze het hoorde van mijn moeder.”
Carlo stierf al jong, vermoedelijk aan een ziekte, in Belgisch Congo, waar hij na de oorlog naartoe was getrokken.
Maria ontpopte zich tot wereld- reiziger. Ze kreeg twee kinderen, Laura en Saturnino Lieven Salas. “Ik ben zelf geboren in Hoboken”, zegt Laura trots, in gebroken Nederlands. “Mijn moeder had haar man, een Argentijn, leren kennen in Zwitserland. Bompapa was daar in 1926 naartoe gegaan om zijn verdriet over de dood van mijn grootmoeder te verwerken. In mijn jeugd reisden we op en af tussen Antwerpen en Buenos Aires. Met de boot, elke keer drie weken. Ik heb het gevoel dat ik mijn jeugd op een schip heb doorgebracht. Tijdens de oorlog zijn we in Amerika beland. Nonkel Jos was daar al gearriveerd, bompapa deed er zaken. Jos had er een hoge diplomatieke functie.”
Laura was 1 jaar toen Lieven Gevaert stierf. “Hij heeft mij nog gekend, ik hem niet”, zegt ze. “Mijn moeder vertelde weleens dat hij erg gehecht was aan zijn ondernemingen en niet genoeg tijd overhad voor zijn gezin. Ach ja, hij was natuurlijk een zeer druk bezet man. Een bijzondere figuur, maar de familie heeft er wel wat onder geleden.”
Laura is het type dame van stand die privézaken liever afschermt. Ze blijft ook kort en zakelijk als ze vertelt over haar vader, die haar moeder verliet toen Laura 6 was. “Ik heb hem pas 25 jaar later teruggezien. Daarna zijn we wel contact blijven houden”, is alles wat ze kwijt wil.
Zelf is ze sinds 2000 samen met Jose E. Flores, een man met modieus puntbaardje die zo uit een roman van Marquez lijkt te zijn gestapt. “Hij was een jeugdvriend. We hebben opnieuw contact gezocht nadat mijn eerste man, Kent Hawks, de vader van mijn twee zonen, overleden was”, zegt ze.
Wiskundeprof Saturnino, de in 2012 overleden broer van Laura, was in Amerika een bekend mathematicus die een handboek voor wiskunde
schreef dat tot vandaag door honderdduizenden schoolkinderen wordt gebruikt. “Hij heeft zich na de vroege dood van zijn vrouw ook als bestuurslid beziggehouden met het bedrijf”, zegt Laura.
Zij heeft dat nooit gedaan. Onlangs heeft ze haar laatste aandelen verkocht die ze via de KBC nog had. Of Lieven Gevaert als gefortuneerd man gestorven is? “Dat denk ik wel”, zegt ze behoedzaam. “Hij had huizen op meerdere plaatsen”, zegt Carmi, echtgenote van Charles Gevaert Salas. “Hier op de Belgiëlei, maar ook in Nice bijvoorbeeld, en in Scheveningen, in die tijd het Saint-Tropez van Nederland. Daar kwam hij altijd om wat rust te hebben. Daar is hij ook gestorven.”
Het was Carmi’s idee om met de familie eens naar Antwerpen af te zakken. “Voor de 85ste verjaardag van Laura. Maar toen zei ze: waarom wachten?” Zo komt het dat ze met zijn veertienen een weekje logeren in de Hilton, tot en met de zesde generatie, vertegenwoordigd door de 10-jarige tweeling Nina en Claire. Of zij beseffen hoe belangrijk hun voorvader was? “Euh, nee.”
Les in het Nederlands
De groep trok woensdag naar de Sint-Lutgardisschool, waar al in 1911 door toedoen van juffrouw Belpaire en Lieven Gevaert uitzonderlijk in het Nederlands werd lesgegeven. Daarna werden ze ontvangen in het Sint-Lievenscollege, van start gegaan in 1930 on- der de vleugels van Lieven Gevaert. Vandaag telt het instituut zo’n tweeduizend leerlingen. In beide scholen vallen de in schitterende kleuren uitgevoerde glasramen op, gecreëerd door Eugeen Yoors en gerestaureerd door Joost Caen. Lieven Gevaert was ook nog eens mecenas.
In het fotomuseum FoMu vergaapten de veertien nakomelingen zich aan foto’s van hun stamvader in zijn fabriek, aan een fleurige ‘miss Gevaert’ uit de fifties en aan de fototoestellen en andere producten die destijds in Mortsel werden gefabriceerd. Glorierijke tijden waren dat. En de naam Gevaert klinkt meer dan een eeuw later nog altijd als een klok, dankzij die ene illustere bompapa.