Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Als koken theater wordt
Actrice Sien Vanmaele schaart zich met toeschouwers rond tafel
WITLOF FROM SYRIA WO 27/06 - ZO 02/09 | OVAL OFFICE | DEURNE | WWW.ZVA.BE
Koken is altijd een beetje theater, maar soms wordt koken ook echt theater. Voor Zomer van Antwerpen presenteert Sien Vanmaele (27) twee maanden lang Witlof from Syria. Kooksessies met Syrische gezinnen mondden uit in een voorstelling die verder kijkt dan de gruwel en oorlogsverhalen.
Als het op koken in het theater aankomt, heeft Vlaanderen met Peter De Bie van Laika een autoriteit in huis. Geen wonder dat hij de jonge theatermaakster Sien Vanmaele coachte bij de totstandkoming van Witlof
from Syria. De West-Vlaamse studeerde twee jaar geleden af aan Toneelacademie Maastricht en maakte al eerder soloproducties met een keukenschort voor.
Wat fascineert je aan koken, Sien?
Koken is voor mij als ademen. Ik heb altijd een enorme passie gevoeld voor voedsel. Een gediplomeerd kok ben ik niet, als autodidact snuister ik graag in kookboeken. Koken is een kwestie van gevoel. Bij mijn afstudeervoorstelling Spijs voor liefde kookte ik op een houtvuur om mensen te verlossen van hun liefdesverdriet.
Op Zomer van Antwerpen put je uit de Syrische keuken. Waarom?
Ik ben dol op kruiden en kookte sowieso al vaak Midden-Oosters, en tegelijk hebben hier de jongste jaren veel Syriërs hun thuis gevonden. In Witlof from Syria wil ik het verhaal blootleggen achter de oorlog. Wie zijn deze mensen? Hoe zag hun leven er destijds uit? Ik hoopte me toegang tot hun levens te verschaffen via één simpele vraag: wil je met me koken? Via diverse oproepen heb ik een veertigtal Syriërs ontmoet, maar ik heb niet met iedereen gekookt. Het project draait ook om verbinding zoeken.
Kwamen de tongen los achter het fornuis?
Er werd niet per se veel gepraat, ook al vanwege de taalbarrière. En als we praatten, wilde ik het niet zozeer hebben over trauma’s. Door te koken kan je je zorgen even loslaten. Repetitieve en geconcentreerde handelingen werken soms therapeutisch. Alleen al door in zijn keukenkast te kijken, leer je een mens ook kennen.
Wat viel je op in die Syrische huishoudens?
Aan de hand van foto’s die ik zag zijn keukens in Syrië opvallend groot. Dat vraagt in de kleinere ruimtes hier wel om enige creativiteit. Syrische gerechten zijn vaak ook bewerkelijk, en bovendien houdt men eraan alles zelf te bereiden met verse ingredienten. De typische kruidingen uit het Midden-Oosten die hier niet voorhanden zijn worden vaak nagemaakt met simpele producten uit de supermarkt. Syriërs zijn trots op hun keuken. Hun recepten, van generatie op generatie doorgegeven, zetten ze ook in Vlaanderen nog op tafel. En lang achter het fornuis staan, daar draaiden mijn gastgezinnen hun hand niet voor om. Je moet er niet van opkijken als een Syrische kok al om één uur ’s middags aan het avondmaal begint.
Hoe werden die kookervaringen in Witlof from Syria verwerkt?
Gedurende de voorstelling bereid ik een Syrische lekkernij. Al kokend vertel ik over mijn vooroordelen, die tijdens de ontmoetingen al dan niet werden onderuitgehaald. Het publiek – ja, je mag achteraf proeven! – zit vlak bij de tafel. Nog meer dan bij ons speelt koken in de Syrische samenleving een belangrijke rol. Om de samenhorigheid en gastvrijheid te benadrukken zitten moslims en christenen rond dezelfde tafel. Syrische buren vieren met elkaar het kerst- én het suikerfeest.
Al plannen voor een nieuwe voorstelling?
Yep, ik maak doorgaans solovoorstellingen. Nu heb ik me voorgenomen om enige tijd te gaan werken in supermarkt Aldi. Mijn moeder werkt er al dertig jaar als kassierster en brengt de kleurrijkste verhalen mee naar huis. In de Aldi passeert de hele wereld over de kassaband.
Na Zomer van Antwerpen ook nog onder meer in de Antwerpse Arenbergschouwburg (21 tot 23/09), CC De Kern in Wilrijk (05/10) en CC Berchem (23 en 24/11)