Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Dit willen we nóóit meer meemaken”
Olifantenverzorgers zetten alles op alles om onderzoek naar herpes te helpen
Ben Van Dyck
Hoofd dierenverzorger Planckendael ‘‘Verzorger word je niet, dat ben je.’’
In Planckendael staat de tussentijdse teller voor de Qiyo-actie op 12.500 euro. Daarbij komt nog minstens 4.280 euro bij die de verzorgers tijdens een speciaal benefiet bij elkaar hebben gezameld. “Er volgt voor ons nog een zware periode, maar we gaan ervoor zorgen dat Qiyo niet voor niets gestorven is”, klinken de verzorgers strijdvaardig.
De verzorgers van Planckendael gaan door een zware storm. Het totaal onverwachte verlies van de tweejarige olifant Qiyo op 27 mei werd een week later gevolgd door de dood van haar mama Phyo Phyo (36) en een maand later bezweek ook olifantenweesje Tarzen. En alsof dat nog niet genoeg was, kon tussendoor nog eens een leeuwin op wandel gaan. Rani bekocht het met haar leven toen ze te dicht in de buurt van enkele gevluchte bezoekers kwam. Ook hoofdverzorger Ben Van Dyck, een boom van een vent die altijd bereid is om iedereen te woord te staan, weet het even niet meer. “Hoeveel pech kun je hebben?”, zucht hij als we hem vragen hoe het met hem gaat. “Maar naar de omstandigheden gaat het wel.”
Ben is hoofd dierenverzorger bij zowel de olifanten als de leeuwen en was van dichtbij betrokken bij de vier drama’s. Qiyo stierf in zijn armen, bij leeuwin Rani zorgde hij ermee voor dat iedereen geevacueerd geraakte. Veel uitleg kan hij er niet bij geven. “Dit is gewoon te veel, hier zijn geen woorden voor, dit kun je niet uitleggen.”
De dood van Phyo Phyo en Tarzen zijn gelinkt aan elkaar, de twee andere overlijdens staan daar volledig los van. Toch gaan tegenstanders helemaal los op sociale media. Na alle miserie en maandenlange inspanningen was de dood van Tarzen de zoveelste mokerslag. De babyolifant kreeg al maanden flessenvoeding, daarvoor stonden de verzorgers elke twee uur paraat – dag én nacht. Fysiek zijn ze geradbraakt, emotioneel nog veel meer en toch klinken ze strijdvaardig. “Verzorger word je niet, dat ben je. Het is nu even ontzettend zwaar, maar we moeten nog altijd met de volle 100% voor die andere dieren blijven zorgen. Nu meer dan ooit, want ook voor hen is het allemaal vreemd.”
Ambassadeur Qiyo
Het team lijkt zich op te trekken aan het actieplan voor Qiyo. “Dat was zo’n geweldig beestje, daar hebben wij zo veel plezier aan beleefd. Zij mag niet voor niets gestorven zijn.”
Er is een speciaal rekeningnummer geopend en in de shops zijn er kaartjes en sleutelhangers te koop ten voordele van het herpesonderzoek. “De Zoo en Planckendael steunden dat al voor de dood van Qiyo, maar we willen met Qiyo als ambassadrice toch nog meer doen. We willen alles geven om een vaccin te laten ontwikkelen”, reageert Ben. “Ik geef geregeld lezingen. Wat ik daarvoor krijg, stort ik op het einde van het jaar voor een goed doel. Dit jaar is dat het herpesonderzoek.” De lezing brengt hij ook op het speciale benefiet voor Qiyo in Aarschot, alleen wordt de avond dit keer ruim omkaderd. Met muziek en teksten van bevriende artiesten en een veiling van onder andere werken van Wim Ta2. Tranen van het lachen wisselen af met tranen van verdriet. Een foto van Phyo Phyo met haar dochter Qiyo en zoontje Tarzen doet de zaal naar adem snakken. In minder dan een maand zijn ze alle drie gestorven.
Qiyo stierf als eerste, maar de pijn zit nog diep. “Dit had nooit mogen gebeuren, dit mag niet nog eens gebeuren”, snikt Ben. “Het was zo’n fantastisch beestje. Echt een vedette. Herpes bestaat in ontzettend veel varianten, ook bij mensen. Koortsblazen, gordelroos, waterpokken … het zijn allemaal vormen van herpes en voor ons is dat een redelijk onschuldig virus. Voor olifanten dus niet. Zowel in dierentuinen als in het wild sterven jonge olifanten eraan. Het virus is bij bijna alle olifanten latent aanwezig, maar wat precies een uitbraak veroorzaakt, weten we niet. Door de ziekte raken de wanden van de bloedvaten geïnfecteerd en lekt het bloed als het ware uit het hart en de aders. Uiteindelijk sterft het dier aan een hartstilstand. We hebben extra geld nodig om onderzoekers te betalen om te achterhalen hoe de ziekte zich manifesteert zodat ze een vaccin kunnen ontwikkelen.”
Bij het zien van de beelden van de speelse Qiyo worden de zakdoeken opnieuw bovengehaald. Ook als de verzorgers een staande ovatie krijgen, houdt bijna niemand het droog. “Dat wij een leuke job hebben, heeft iedereen al wel eens op tv gezien, dat we ook elke dag 100 kilogram eten aanslepen per dier, is minder geweten. Dat daarvan 60 kilogram per dier, per dag als mest weer moet worden opgeruimd evenmin. Het is hard werken, maar dat hebben we er graag voor over. Het is voor ons allemaal een passie, meer dan een beroep”, weet Ben.
Vol emotie wijst hij naar een foto met de drie kleutertjes. “Zo’n iconisch beeld. Het had zo mooi kunnen zijn. Wij zijn ontzettend trots op wat we gedaan hebben. We gaan ons niet laten kennen, we gaan door.”