Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De wonderdokter die - letterlijk - zijn slaap laat voor het peloton
Toon Claes, al jarenlang dé sportchirurg bij uitstek
Zijn naam is Claes. Toon Claes. 0p 11 juli ontving hij voor zijn liefdadigheidswerk met Sporta en To Walk Again een ereteken van de Vlaamse Gemeenschap. Maar we kennen hem vooral als sportchirurg. Dé sportchirurg. Het is moeilijk, bijna onmogelijk om een Belgische renner te vinden die nog niet op zijn operatietafel heeft gelegen. Gisteren nog kwam Jens Keukeleire langs. Een interview met de 63-jarige heler van het peloton.
“Die sleutelbeentekening op een mooie vrouwenschouder. Aantrekkelijk, toch?” We kunnen niet anders dan instemmend knikken. “Het sleutelbeen is het mooiste bot van het lichaam.”
Aan het woord is Toon Claes, 63 intussen. Chirurg van beroep en al de helft van zijn leven aan de top in de sportwereld. Tom Boonen, Greg Van Avermaet, André Greipel, Mathieu van der Poel, Wout van Aert, Frank Schleck, Jakob Fuglsang, om er maar enkelen te noemen. Allen lagen ze al op zijn operatietafel. “De muur van mijn kabinet hangt vol met truitjes en bedankingen van de groten der aarde.”
Het is de enige keer tijdens het interview dat Claes ‘stoeft’ over de renommée van zijn patiënten. Namedropping behoort niet tot zijn vocabularium. Mag ook niet. Medisch beroepsgeheim, weet u wel. Toch lezen we het – helaas – wekelijks. Persberichten van de wielerploegen met volgende zinsnede: “Renner X onderging met succes een ingreep bij dokter Toon Claes in het AZ Herentals.” Gisteren nog Jens Keukeleire. Maar zelden of nooit duikt hij zelf op in de media. “Bewust”, zegt hij. “Het gaat om de sporters. Niet om mij.”
Snel herstel
Tijdens het interview zal Claes een paar keer zijn provençaals ogend terras in Herentals verlaten voor een kort tv-moment in het salon. De GP motorcross van Indonesië is aan de gang en hij is benieuwd naar de prestaties van WK-leider Jeffrey Herlings. “Twee weken geleden brak hij zijn sleutelbeen en lag hij bij ons op de tafel. Nu heeft hij de eerste reeks gewonnen.”
Twintig jaar geleden was zo’n spoedrevalidatie onmogelijk. De klassieke behandeling van een sleutelbeenbreuk was toen heel simpel.
“De natuur de tijd geven zodat de botten vanzelf weer aan elkaar groeien. Maar dan krijg je twee problemen. Bij een breuk waarbij de beenderen verplaatst zijn, wordt je schouder korter, wat voor renners kan leiden tot chronische rugproblemen. Bovendien duurt zo’n natuurlijk herstel gemakkelijk drie à zes weken, wat voor een renner of motorcrosser twee maanden of meer zonder competitie betekent.’’
Dat kan korter, bedacht Toon Claes. Verder bouwend op wat dokter Johan Derweduwen in de motorcross al probeerde, verfijnde hij de techniek waarbij speciale titaniumplaten in het sleutelbeen werden geplaatst.
“De natuur moet nog altijd zelf voor het herstel zorgen, maar wij steken een handje toe. Nu kunnen renners al twee dagen na de operatie opnieuw op de rollen rijden. Bij motorcrossers duurt het wel iets langer, want de druk op hun sleutelbeen is tijdens het crossen veel groter. Herlings wilde bijvoorbeeld al na een week op de motor kruipen, maar dan bestond het risico dat die platen zouden buigen.”
Eigen kniesyndroom
Hoewel hij aanvankelijk op enige weerstand botste vanuit de geneeskundige sector, optimaliseerde Claes zijn techniek verder en werd hij er wereldberoemd mee. Dankzij een behandeling bij Claes kon Cadel Evans in 2011 ondanks een sleutelbeenbreuk vijf weken voor de Tourstart toch snel de training hervatten en die Tour zelfs winnen. Vorig jaar kwam Jakob Fuglsang nog speciaal overgevlogen uit Denemarken.
“Ik ga niet beweren dat wij exclusiviteit hebben over die techniek”, zegt hij. “Uiteraard kan zo’n operatie tegenwoordig ook in andere landen. Maar wij hebben wel de ideale setting en skills: we investeren in medische apparatuur die anderen niet altijd hebben én in een hecht en bekwaam chirurgisch team. We hebben in het peloton de naam: Ga naar Herentals en je bent gerust. Maar je moet die naam wel elke dag opnieuw verdienen. Het is gemakkelijk om één goeie operatie top te laten verlopen. Maar om ook honderd operaties op honderd tot een goed einde te brengen, dat is een ander paar doktersmouwen.”
Toon Claes kan uren vertellen over het sleutelbeen.
“Het is de verbinding tussen de schouder en de borstkas. Veel belangrijke spieren hechten zich vast aan het sleutelbeen. Bij een breuk is daarom vaak sprake van verschillende breuken, omdat verschillende spieren langs verschillende kanten trekken. Net daarom doet een sleutelbeenbreuk ook zoveel pijn. Bij de minste beweging scheurt het bot in die spieren.”
Toch is zijn geliefkoosde sleutelbeen niet zijn enige corebusiness. Ook voor de knieën van renners is hij vermaard. Hij is zelfs de ontdekker van een bijzonder kniesyndroom.
“Ik merkte dat nogal wat renners klaagden over kniepijn, maar foto’s toonden geen blessures aan. De eerste renner bij wie ik iets ontdekte, was Gino Van Hooydonck – de broer van Edwig. Hij had alles geprobeerd, tot be-
paalde injectiekuren toe, maar niks hielp. Toen ik zijn knie als laatste redmiddel opereerde, zag ik een scheur in het peesblad. Niemand wist er raad mee. Tegen de geldende regels in heb ik die knie volledig geopend en schoongemaakt. Soms moet je durven meegaan in het verhaal van die atleet. Grenzen verleggen. Net zoals zij doen op de fiets.”
Tien keer Mont Ventoux
Zijn klantenbestand dankt Claes aan zijn gouden handen, staat van dienst, maar zeker ook aan zijn toewijding. Hij is gek van de koers en de fiets. Elf jaar geleden fietste hij binnen een tijdsbestek van 24 uur tien keer de Mont Ventoux op en af. Hij is daarmee nog altijd recordhouder. Claes beseft dan ook de dringendheid van ingrepen bij topsporters.
“Wij begeleiden en opereren ook hobbysporters, maar de wachtlijst loopt nu al tot februari. Zo lang kan een topcoureur niet wachten om geholpen te worden. De ploegleiders hebben een rechtstreekse lijn en we kunnen dan uitzonderingen maken. Want eigenlijk is een sleutelbeenbreuk geen noodzakelijk dringend te verhelpen probleem, maar hoe langer je ermee wacht, hoe groter de kans op andere contracturen of nekblessures bij afgetrainde topsporters.”
Toon Claes en zijn team moeten dus flexibel zijn.
“Onze filosofie is toewijding naar de patiënten toe. Toen Greg Van Avermaet in 2016 tijdens de Ronde van Vlaanderen viel, hebben wij hem diezelfde avond nog geopereerd. Zo ook André Greipel toen die een paar jaar geleden een sleutelbeenbreuk opliep in Gent - Wevelgem. Toen hebben we hem op zondagnacht van 23.00u tot 1.00u geopereerd. Als het nodig is, laat je je slaap voor de patiënt. Ik voel dat aan als een plicht. Je kruipt op zo’n momenten mee in het hoofd van die renner. Je zit mee op de fiets.”
De gebroken sleutelbenen en complexe knieletsels zijn de specialiteit van Toon Claes, maar ook andere kwalen worden in het AZ Herentals behandeld.
“Ikzelf doe geen rugblessures of bekkenbreuken meer. We hebben een team van twaalf chirurgen. Ieder van hen is superspecialist in zijn vakgebied.”
Tot die twaalf krakken behoren ook twee van zijn drie zonen.
“De ene is gespecialiseerd in knieën, de andere in schouders. Voor elke patiënt kunnen wij de beste zorg aanbrengen die er is. Vroeger wilde elke renner dat ikzelf de operatie uitvoerde, maar nu weten ze al enkele jaren dat ze hier telkens bij de juiste arts komen. Toen Greg Van Avermaet na die Ronde van Vlaanderen in ons ziekenhuis arriveerde en zag dat niet ik, maar mijn zoon de operatie deed, zei hij: Jij bent een
Claes. Jij kan dat. Fix dit. Ik wil dat iedereen naar Herentals komt en vooraf weet dat hij in goeie handen is. Mijn eigen verhaaltje zal ooit toch eens uitgezongen zijn.”
En dan volgt (g)een bedankje
Toon Claes volgde zijn vader op als arts, maar ook als bezieler van Sporta, een vereniging die sporters ondersteunt. En naast gemiddeld zeven operaties per dag is hij ook nog bestuurder van de Vlaamse wielerschool en de stuwende kracht achter het To Walk Again-project. Op 11 juli werd hij voor die liefdadigheid door de Vlaamse Gemeenschap bedankt met een ereteken.
Claes wipt een laatste keer naar binnen. Even later komt hij met een triomfantelijk blik terug.
“Nu heeft Herlings toch wel niet de GP gewonnen, zeker? Er zal straks wel een berichtje in mijn inbox belanden. Die mannen staan door en in hun sport op een schavot, maar zijn ook maar gewone jongens en altijd dankbaar voor ons werk. Maar wij zijn ook maar zo goed als die sporter zelf is. Als dat sleutelbeen perfect is genezen, maar de sporter wint niet, dan hoor je er niks van.”
“Toen Greipel een paar jaar geleden zijn sleutelbeen brak, opereerde ik hem nog diezelfde nacht tot 1.00u.” Toon Claes sportchirurg
“Mijn patiënten zijn altijd dankbaar. Tenzij ze niet winnen, dan hoor je ze niet.” Toon Claes sportchirug