Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Staatsgreep van binnenuit
Anonieme brief beschrijft hoe medewerkers Trump tegenwerken
Zelfs in zijn eigen Witte Huis heeft Donald Trump weinig echte vrienden. Meer nog: een groep medewerkers werkt de president eigenlijk vooral tegen. “Omdat hij impulsief, vijandig, kleingeestig en ondoeltreffend is”, schrijft een van hen, een hoge regeringsfunctionaris, anoniem in een open brief. Het is het beeld van het Witte Huis als gekkenhuis. Waarin men Trump er vooral van probeert te weerhouden domme dingen te doen. Een beeld dat volledig in lijn ligt met wat journalist Bob Woodward – die van Watergate – schrijft in zijn nieuwe boek.
“Zijn probleem – dat hij niet helemaal begrijpt – is dat veel van de hoge functionarissen in zijn eigen regering ijverig van binnenuit werken om delen van zijn agenda en zijn slechtste neigingen tegen te werken.”
Zo zegt het anonieme essay in de krant The New York Times.
“VERRAAD?” Dat was de eerste reactie van Trump op Twitter. En het woord is niet eens zo ver gezocht. Het beeld dat ontstaat is dat van een paleis waarin coups worden gesmeed en messen in ruggen gestoken. Want effectief, er is binnen het Witte Huis een groep van verzetslui actief. “Ik kan het weten, ik ben een van hen”, zegt de schrijver van de brief. De Times weet om wie het gaat. Een hooggeplaatste binnen de Trump-administratie. De krant zegt de “zeldzame stap” te nemen zijn of haar brief toch anoniem te publiceren omdat het de enige manier is om zijn lezers een “belangrijk perspectief” te bieden.
“De successen van deze regering zijn er gekomen ondanks – en niet dankzij – het leiderschap van de president, die impulsief, vijandig, kleingeestig en ondoeltreffend is.”
De briefschrijver maakt het duidelijk: hij is niet de typische, linkse tegenstander van Trump. Hij en de zijnen willen een Republikeinse agenda verwezenlijken. En dat doen ze ook, zegt hij. “Deregulering, belastinghervorming, een robuust leger.” Resultaten die ze alleen maar kunnen behalen door hun werk af te schermen van de grillen van de president. Begin volgende week verschijnt
Fear, het nieuwe boek Bob Woodward (75), de legendarische journalist die het Watergateschandaal blootlegde en in 1974 president Nixon tot aftreden dwong. Hij schetst het beeld van een Witte Huis in chaos. Zo citeert hij stafchef John Kelly: “Dit is een gekkenhuis. Wat doen wij hier eigenlijk?” Medewerkers stelen documenten van Trumps bureau, om ervoor te zorgen dat hij ze niet tekent en de VS zich – bijvoorbeeld – niet terugtrekken uit een handelsakkoord met Zuid-Korea. Of ze knikken instemmend wanneer Trump roept dat hij de Syrische president Assad wil doden. Om er vervolgens voor te zorgen dat dat vooral niet gebeurt.
Dat beeld van de “administratieve
staatsgreep” wordt nu dus bevestigd door het anonieme essay. “Misschien biedt het weinig troost in deze chaotische tijden, maar de Amerikanen moeten weten dat er ook volwassenen in het Witte Huis zijn. We begrijpen ten volle wat er aan de hand is. En we proberen te doen wat juist is, ook wanneer Donald Trump dat niet doet.”
Alleen, vraagt men zich in de VS af: is dit dan doen wat juist is? Mee het beleid van Trump uitvoeren, hem ondertussen heimelijk tegenwerken en dat vervolgens anoniem wereldkundig maken. De president zelf noemt dat “laf”. Voor Trump zijn het “de deep
state, politiek links en hun vehikel, de fake news media” die helemaal zot geworden zijn. Volgens de briefschrijver is het omgekeerd. Het is Trump die doldraait, en zonder de “onbezongen helden van het Witte Huis” zouden Amerika en de wereld zijn overgeleverd aan een president met een voorliefde voor dictators als Poetin en Kim Jong-un, en die letterlijk om de paar minuten van gedachten verandert. “Binnen het kabinet werd gefluisterd over het inroepen van het 25ste amendement. Dat zou een complex proces in werking zetten om de president te verwijderen. Maar niemand wilde een constitutionele crisis veroorzaken. Dus doen we wat we kunnen om deze regering in de juiste richting te sturen tot dit – op welke manier dan ook – voorbij is.”
Het 25ste amendement geeft de regeringsleden een instrument om de president te vervangen wanneer die fysiek of mentaal ongeschikt zou zijn om zijn ambt te vervullen. Als de Trump-administratie het in gang zou zetten, zou dat niet meer of minder zijn dan een paleisrevolutie. Ongezien. Het gebeurde dus niet. En toch. Volgens analist Stephen Collinson van CNN vormen het boek van Woodward en het anonieme essay in The New York Times een tweetrapsraket. “Wat je ook vindt van Trump, zijn gedrag en zijn presidentschap, Washington kijkt nu naar de openingsscène van een zinderende poging om een verkozen leider omver te werpen.” De aanval van binnenuit, die er op zijn allerminst op is gericht de president te beschadigen, komt bovenop die andere aanval, van buitenuit. Want ook het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller, die onderzoekt of de Trump-campagne in bed lag met de Russen, hangt nog dreigend boven het presidentiële hoofd.
“De grootste zorg is niet wat mijnheer Trump het presidentschap heeft aangedaan, maar wel wat hij ons als natie heeft aangedaan, en wat wij hebben toegelaten. We zijn laag gezonken met hem en we hebben toegelaten dat ons discours gestript werd van beschaving.”
Het zal de hondstrouwe aanhang dan Donald Trump een rotzorg wezen wat een anonieme Washington-insider zegt over hun president. Zoals hij het zelf zegt op Twitter: “Ik ben het moeras aan het droogleggen, en het moeras vecht terug. Geen zorg, wij zullen winnen!” Zo zien zijn supporters – en die zijn nog met evenveel als bij zijn aantreden – het ook. Zij zien geen wispelturigaard met de aandachtsspanne van een 10-jarige, maar een vranke leider die het establishment tegen zich in het harnas jaagt. Vannacht sprak Donald Trump op een bijeenkomst in Montana. Er is geen twijfel over dat hij daar op gejuich werd onthaald. En zolang dat het geval blijft, kunnen anonieme insiders hem gestolen worden.