Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Tom Lenaerts
“Als ik niet meer mag presenteren, zal ik er geen seconde van wakker liggen”
Anderhalf jaar kwam Tom Lenaerts (49) niet op het scherm, maar daar had de televisiemaker een goeie reden voor. Het werk achter de schermen van zijn productiehuis Panenka slokte hem op. Zondag is hij terug op Eén met Kalmte Kan U Redden. “Mensen die zeggen dat er niks op televisie is, zouden zich beter een bril aanschaffen.”
Als we Tom Lenaerts willen spreken op het hoofdkwartier van Panenka in de oude Electrabeltoren aan de Mechelsesteenweg in Antwerpen, laat de gastheer een uur op zich wachten. Lenaerts zit volop in de montage van Over Water, zijn nieuwe Eén-reeks met de Antwerpse haven in een hoofdrol. “Aan Kalmte Kan U Redden valt er weinig te monteren, want een spel kan je maar één keer spelen. Gelukkig maar, want ik blijf het lastig hebben om naar mezelf te kijken”, zegt hij.
“Een mens let altijd op wat hij niet goed doet. Ik presenteer al 25 jaar, maar ik heb nog steeds niet het gevoel dat ik op een punt ben dat ik het écht kan. Of ik overdrijf? Nee, je moet streng zijn voor jezelf. Anders loert de luiheid om de hoek, en dat is het begin van het einde.”
Kalmte kan de kandidaten redden in de zondagavondquiz op Eén. Hoe zit het met jouw kalmte tijdens de quiz?
Je ziet vaak aan de zweetparels op mijn voorhoofd hoe een opname loopt. Ik ben zeer contextgevoelig. De eerste minuten moeten er boenk op zitten. Dan weet ik dat ik ook goed ben. Ik ben heel slecht in scheve situaties recht trekken. Mijn hartslag? De eerste vijf minuten zit die compleet in het rood, en dat blijft zo als het niet goed loopt. Andersom kom ik snel tot rust. Ik ben van nature een opgewonden, doch rustige mens (lacht).
Hou jij in stressvolle situaties het hoofd koel?
Ik weet het niet. Ik heb nog nooit waanzinnige accidenten meegemaakt waarin er snel en accuraat moet gehandeld worden. Ik denk wel dat ik niet onmiddellijk zou panikeren. Wellicht omdat ik niet meteen doorheb dat er zich een stresssituatie voordoet (lacht).
Kan je als kandidaat je hartslag niet onder controle houden door kalmeermiddelen te nemen?
Dat maakt geen verschil. Wij meten niet de hartslag, maar de variaties daarin. Anders zou iemand met een lage hartslag bevoordeeld zijn. Wij gebruiken een programma van IMEC, een bedrijf verbonden aan de KU Leuven, dat het stressniveau meet. Wist je dat ze hetzelfde programma ook gebruiken bij professionele voetbalploegen? Die monitoren hun spelers bijvoorbeeld bij het nemen van penalty’s. Welke speler blijft in zo’n stresssituatie het meest kalm?
Ook meditatieoefeningen maken bij Kalmte Kan U Redden niet veel uit. Je moet dat extra element van het spel gewoon kunnen vergeten. Hoe meer je erop let, hoe vaker je in het rood gaat.
Doet het deugd om weer op televisie te komen?
Voor mij is dat absoluut niet belangrijk. Als ze morgen zouden zeggen dat ik niet meer op het scherm mag wegens te oud, lig ik er geen seconde van wakker. Het was nooit de bedoeling om op televisie te komen. Ik begon in 1993 op de redactie van Morgen Maandag, het programma van Mark Uytterhoeven. Die was in die tijd God in televisieland. Toen we Schalkse Ruiters maakten, was het de bedoeling dat Mark het zou presenteren. Maar toen hij verstek
gaf, zijn Bart (De Pauw, red.) en ik stoemelings achter die desk gaan zitten. Ik ben vooral een maker, altijd geweest. Ik presenteer alleen als ik denk dat er voor dat programma niemand is die de job beter kan doen dan ik.
Waarom ben je als doorwinterde quizpresentator niet gevraagd voor Twee tot de Zesde Macht, na de exit van Bart De Pauw?
Op Tien Voor Taal na heb ik uitsluitend programma’s gepresenteerd die ik zelf heb bedacht. Ik presenteer niet gauw een idee van iemand anders, omdat ik zo’n format perfect in m’n lijf moet hebben zitten. Als het puur om te presenteren is, zijn er anderen die beter zijn. Met Jeroen Meus heeft men een mooie keuze gemaakt. Ik denk dat hij dat goed gaat doen. Schoenmaker, blijf bij je leest? Nee, want dan hadden we dat ook over Dagelijkse Kost kunnen zeggen. Jeroen was kok, geen tv-maker. Ik weet dat hij een harde werker is, en dat zal lonen.
Over Water, de zondagavondreeks die midden december start, is al opgepikt in het buitenland. Er is een distributiedeal gesloten met het Duitse ZDF Enterprises. Dat moet geruststellend zijn.
Ja, maar het is geen garantie op succes. De reeks moet nog starten op Eén, maar van de VRT mochten we al een vervolg maken. We hadden bij de conceptie van het verhaal die mogelijkheid al ingecalculeerd. We konden het verhaal perfect na één reeks stoppen, maar we hadden een spanningsboog ingebouwd waarmee ook een vervolg mogelijk was.
Ik moest aan Over Water denken toen Bart De Wever verkondigde dat de drugswereld op het punt staat zich in te kopen in de politiek.
Ik bedank Bart uitdrukkelijk voor de gratis reclame van de afgelopen week (lacht). Toen we die berichten lazen, stonden we perplex: in grote lijnen komen zijn uitlatingen overeen met wat er zich afspeelt in de tweede jaargang. Al is Over Water in de eerste plaats geen serie over drugs, maar een psychologisch drama over een man die worstelt met de keuzes die hij moet maken in het leven, en hoe hij zich moet redden uit de verkeerde keuzes. John Beckers (Tom Dewispelaere) is een gevallen tv-vedette die uit rehab komt en een nieuw leven wil beginnen. Je kan dit verhaal evenzeer op een verzekeringskantoor laten plaatsvinden, maar dat is een iets minder indrukwekkend decor dan de Antwerpse haven.
Je liet al optekenen dat dergelijke reeksen nú moeten gemaakt worden, omdat het binnen vijf jaar niet meer haalbaar is.
Als je op de oude manier blijft werken, zal dat zo zijn. Kijk, we zijn qua televisie verwend in Vlaanderen. Op dat vlak behoren we tot de beste van de wereld. Kijk eens naar onze buurlanden? Ze kijken allemaal eerst naar wat er marcheert in de VS en kopen dan dat format aan. Op het vlak van creativiteit zijn we een eiland. Nochtans zijn we een klein afzetgebied en staat de tvmarkt onder druk. Bij de VRT zijn de budgetten niet gestegen, om het zachtjes uit te drukken. Bij de commerciële zenders zit er ook druk op de ketel. Toch proberen we met minder middelen evenveel uren goede televisie af te leveren. Dan kan lukken, maar dan moet je, naast nog creatiever zijn, ook de ambitie hebben om je titels aan het buitenland te slijten. Anders gaat het weldra niet meer lukken. We moeten dus internationaler denken én mikken.
Op welke programma’s van anderen ben je jaloers?
Ik blijf een grote fan van Het Lichaam Van Coppens. De ronddraaiende stoelen van The Voice zijn een gouden vondst. En ook in Topdokters en De Rechtbank herken ik de liefde voor het vak. Mensen die zeggen dat er niks op televisie is, moeten zich een bril aanschaffen. Ik zou elke avond een schoon menu kunnen samenstellen. Zowel informatief als entertainend kom je niks te kort.
Het is vier jaar geleden dat je je eigen productiehuis Panenka oprichtte. Maak eens een balans op?
Toen ik hier samen met Kato (Maes, zakelijk leider, red.) mee begon, hadden we één gouden regel: op alles wat hier buiten gaat moeten we fier kunnen zijn. Dat lijkt evi- dent en simpel, maar dat betekent in de praktijk dat je niet te veel kan maken. We willen niet de grootste speler zijn, maar wel in de kwalitatieve kopgroep zitten. Het is dus een constante evenwichtsoefening tussen klein en wendbaar zijn, en groot genoeg zijn om stabiliteit te garanderen. Soms hebben we een goed idee, maar moeten we passen omdat we er de tijd niet voor hebben.
Aan hoeveel programma’s werken jullie nu?
(begint te tellen) We hebben dit jaar Over Water, Switch, Taboe, Winteruur, Kalmte Kan U Redden… Oei, dat zijn er meer dan ik dacht. Ik zou ze eens wat vaker moet tellen. En voor volgend jaar staat al Therapie in de steigers, een nieuw human interestprogramma rond therapeuten.
Was starten met Panenka de beste beslissing die je kon nemen?
Het is een zet geweest waar ik heel blij van ben geworden. En eentje die een soort van rust heeft gebracht. Panenka geeft me weer de illusie controle te hebben over wat ik wil en kan doen.
Is die controle zo belangrijk voor je?
Ja. Ik kan met veel zaken tegelijk bezig zijn, maar dan moet ik wel aan de knoppen zitten. Anders begin ik zenuwachtig te worden. Denk nu niet dat ik elke dag met elk programma van a tot z bezig ben. Als ik weet dat de juiste mensen ermee bezig zijn, ben ik gerust. En voor de zakelijke kant is er Kato. Ze is gedreven en vooral ook complementair. Alleen zou ik dat niet kunnen.
Nochtans was je vader bankier. Heb je zijn zakelijke genen niet geërfd?
Maar misschien was mijn vader ook geen goede bankier hè? (lacht) Ons vader was vooral een heel creatieve clown. Ik denk dat ik vooral zijn humorgenen heb geërfd.
Eind oktober word je vijftig jaar. Wordt dat een lastig moment?
Nee. Al krijg ik het er stilaan moeilijk mee omdat iedereen erover doordramt. En meteen ook vraagt: ga je iets organiseren? Ik begin nu echt de druk te voelen. Eigenlijk besteden we te veel aandacht aan dat getal. Wat mij vooral opvalt, is dat je het zelf niet doorhebt dat je ouder aan het worden bent. Als hier stagiaires rondlopen van midden de twintig, voel ik me een van hen. Maar zij zien me haast als een bompa. Vroeger vonden wij iemand van boven de vijftig stokoud. Die was bijna dood (lacht). Terwijl ik voel dat er nog zoveel in mijn leven moet gebeuren.
Wat wil je nog bereiken?
Ik heb de voorbije jaren keihard gewerkt. Tot op het belachelijke af, alle dagen van de week. Dat was toch redelijk onnozel. Het gevoel van onmisbaar te zijn, en dat het niet anders kan, dat wil ik leren beheersen. Ik wil mijn tijd beter indelen en leren doseren. Laat dat de ambitie voor de toekomst zijn.
‘‘Toen we de uitspraken van Bart De Wever deze week lazen, stonden we perplex: in grote lijnen komen zijn uitlatingen overeen met wat er zich afspeelt in de tweede jaargang van ‘Over Water’.’’