Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Ron Kerstmis vinden we de meeste cocaïne: voor een witte kerst?”
De haven van Antwerpen en de internationale cocaïnesmokkel worden al enige tijd steevast in één adem genoemd. Tijdens de eerste maanden van dit jaar werd al 34 ton cocaïne onderschept. Wij gingen op bezoek bij de scanpost op Linkeroever.
De douane in de haven van Antwerpen doet de laatste jaren steeds meer, maar ook steeds grotere drugsvangsten. Werd in heel 2013 nog ‘slechts’ 4,7 ton onderschept, dan was dat in 2017 al bijna veertig ton. En ook nu stond de teller op 29 augustus al op 34 ton cocaïne. Het heeft er dus alle schijn van dat ook 2018 een recordjaar wordt. De grootste hap van die onderschepte drugs kwam de haven binnen op Linkeroever, aan de grote containerterminals aan het Deurganckdok, waar de ene zeereus na de andere aanmeert. Omdat alle containers controleren op drugs, smokkelwaar of namaakproducten nog een utopie is, wordt er een selectie gemaakt van te scannen ladingen.
De allergevoeligste containers, die tijdens een onderzoek in beeld gekomen zijn of die aan de Belgische autoriteiten ‘getipt’ worden door buitenlandse collega’s, worden door de Opsporingsbrigade onderzocht.
Boete van 5.000 euro
Daarnaast worden elke maand nog duizenden containers gescand. “We hebben daar verschillende scanners voor”, zegt Bert Verhoeven van de douane. De backscatter is er een van, een omgebouwde bestelwagen waarmee voorbij een rij containers gereden kan worden. Telkens scant de backscatter tot op een bepaalde diepte. Ideaal om bijvoorbeeld ladingen die in de ‘carrosserie’ ingebouwd zijn te ontdekken. De doua- ne beschikt ook over een mobiele scanner met een arm die over de container uitgestoken kan worden en alles scant wat erin zit. De meeste containers worden echter gescand in de vaste scanners van de douane, op beide oevers. Aan de Sint-Antoniusweg in Kallo, op een flinke steenworp van het Deurganckdok passeren dagelijks 80 tot 120 geselecteerde containers. Die containers zijn allemaal op voorhand aangeduid. Zodra de chauffeur zijn lading aan de terminal oppikt, krijgt hij de melding dat hij voor een scan of een fysieke controle geselecteerd is. “Dan heeft hij een uur om zich tot bij ons te begeven”, legt Verhoeven uit. “Wie niet op tijd is, krijgt een boete van 5.000 euro.”
Voor een vrachtwagenchauffeur die betrokken is bij de smokkel en weet dat zijn lading drugs of ander smokkelwaar bevat, lijkt dat een peulenschil. “Maar er wordt ook steevast een onderzoek opgestart. Ook al is de chauffeur door onwetendheid te laat of daagde hij niet aan de scanner op”, zegt Verhoeven.
Vorm en kleur
Terwijl de nazomerzon de frisse bries in het winderige havengebied neutraliseert, komt een trucker zich aanbieden voor de scan. Dat duurt maar een paar minuten. Binnenrijden, de vrachtwagen op de plaat zetten, uitstappen en buiten wachten. De rest gaat automatisch, de vrachtwagen wordt door een zware constructie met een constante snelheid door de scanner getrokken en twee douaniers bekijken of de beelden geslaagd zijn. Is dat zo, dan worden ze geanalyseerd door andere collega’s.
Op grote schermen krijgen de douaniers de te analyseren beelden binnen. Naar wat ze zoeken?
Douanier
Contrast en onregelmatigheden. “Als een lading op papier alleen maar uit bananen bestaat, is het vreemd dat daar plots rechthoekige pakketten tussen zitten”, zegt een van de mannen.
Maar niet alleen de vorm, ook de kleur kan op de scan verraden dat er iets mis is. “Ooit controleerden we een container met karton”, vertelt een van de douaniers. Hij haalt er de beelden van de scan bij, voor een ongetraind oog is er niets opvallends te zien. Tot de man wijst op enkele stukken die donkerder zijn. Ongeveer even dik als het karton zaten over de hele container pakken cocaïne verborgen. “In stalen rollen, die geacht werden volledig uit staal te bestaan, bleken dan weer speciale ruimtes te zijn gelaten om cannabis in te steken”, zegt Verhoeven. “Zonder de scanner zouden we die waarschijnlijk niet hebben teruggevonden. Dan had men in het metaal moeten boren.”
Meer in vakantieperiodes
De laatste jaren halen ze er steeds meer uit dankzij de beelden van de scan. Dat geeft toch altijd een speciaal gevoel. “Daar doe je het voor natuurlijk”, zegt een douanier. Hoe vaak ze iets vangen, kunnen ze moeilijk zeggen. “Maar toch geregeld, en bijvoorbeeld nog het meest rond Kerstmis. Voor mensen die een witte kerst willen zeker?” Ook vakantieperiodes blijken garant te staan voor grote inbeslagnames. Afgelopen zomervakantie toonde dat met bijna tien ton onderschepte cocaïne nog eens fijntjes aan.
De analisten vinden trouwens lang niet alleen ladingen drugs. Ook sigaretten of namaak worden er al eens uit gehaald in de scan. En dat is niet omdat ze op de beelden een echte van een valse Louboutin-schoen kunnen onder-
“Als een lading op papier alleen maar uit bananen bestaat, is het vreemd dat er rechthoekige pakketten te zien zijn op de scanbeelden.”
scheiden. “Het is al gebeurd dat de labels gewoon los in een aparte zak in de container zaten, dat valt wel op.”
Vanuit hun positie lijken zij toch potentieel interessant voor de criminele bendes? Voor die infiltratie waar het al een tijd over gaat als politici en hooggeplaatste politiemensen het over de internationale cocaïnesmokkel hebben. Dat willen ze toch relativeren. “De selectie van welke container gescand moet worden, is al niet voor ons. Dan zijn er bovendien de verschillende plaatsen waar we kunnen zitten: beneden aan de scanner, op pad met de backscatter of hier bij de analyse”, leggen ze uit. “De beelden krijgen we willekeurig op de computer, op voorhand is dus niet geweten wie welke beelden gaat bekijken. En ze worden ook altijd door twee mensen bekeken. Je zou ons dus al allemaal moeten omkopen. Nee, hier hebben we zoiets nog niet meegemaakt of zelfs maar voorgesteld gekregen.”
Museumpje in magazijn
Terug op de gelijkvloerse verdieping van de in 2009 gebouwde grensinspectiepost (GIP) neemt Bert Verhoeven ons mee naar de afdeling die instaat voor de fysieke controle van de containers. Sommige containers zijn op voorhand al geselecteerd voor zo’n controle, andere worden na de scan, op basis van de foto, doorgestuurd naar de fysieke verificatie. Tenzij het op de beelden al duidelijk is dat er drugs in de container zitten, dan wordt onmiddellijk een gespecialiseerd team van de opsporingsdienst opgetrommeld.
In het magazijn waar de containers gecontroleerd worden hebben de douaniers een klein ‘museumpje’ opgezet. Met voorbeelden van producten die ontdekt werden. “Vooral producten die gevaarlijk of onveilig zijn”, legt Verhoeven uit. We zien een fietshelm die niet meer is dan een gelamineerd stuk piepschuim, enkele drones, batterijen, knuffels en vuurwerkbommetjes.
Een vrachtwagenbestuurster rijdt haar oplegger met container achteruit tot tegen een laadpoort. De container is voor de verificatie al even gaan ‘luchten’. “Voor elke fysieke controle wordt er een gasmeting gedaan”, verklaart Verhoeven. “Om te zien of er schadelijke gassen in de container zitten, bijvoorbeeld van een product dat tegen schimmel gebruikt is.” De container in kwestie is geladen met in China gefabriceerde keukenrobots. “Op de beelden was geen afwijking te zien, maar de container was vooraf al geselecteerd voor fysieke verificatie”, zegt de douanier die de controle zal uitvoeren. “We gaan dus maar één doos controleren op productveiligheid. Niet de technische kant, maar of alle labels en pictogrammen aangebracht zijn, zowel op de doos als op het toestel.” De controle verloopt zonder probleem. “Als alles goed verloopt dan is een container in een klein uur door het hele systeem”, zegt Verhoeven.
De vrachtwagen met de elektrische toestellen rijdt door, de Chinese keukenrobots met een Duitse naam zullen weldra in Europese winkelrekken te vinden zijn.