Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Dit museum leeft dankzij de verhalen van het publiek”
Drie maanden was het Red Star Line Museum gesloten om een facelift te ondergaan. Maar volgend weekend gaan de deuren weer open met een vernieuwde collectie, nieuwe multimedia, een tijdelijke tentoonstelling, een zwevend café én een groot feest. Er is nog een andere reden om te feesten: het museum viert zijn vijfde jaar. De originele gebouwen van de rederij Red Star Line kregen vijf jaar geleden een tweede leven als museum, nadat ze jarenlang hadden leeggestaan. Tussen 1873 en 1934 namen twee miljoen passagiers uit heel Europa vanuit Antwerpen de boot naar Amerika. De meesten om er een nieuw leven te beginnen, sommigen vertrokken vanuit Antwerpen op een dure cruise met veel meer luxe dan de landverhuizers die op de lagere dekken meereisden en alles wat ze hadden moesten verkopen om een ticket te kunnen betalen. “Het museum is altijd heel dynamisch en levendig geweest”, vertelt Karen Moeskops, directeur sinds begin vorig jaar. “We merkten dat veel bezoekers graag meer wilden weten over hoe het de passagiers verging na de overtocht. Daarom hebben we de laatste zaal die daarover gaat opnieuw ingericht met meer verhalen over het leven van de migranten in Amerika.” Het Red Star Line-team had al goede contacten met familieleden van passagiers en vroeg hen wat het migratieverhaal van hun ouders of grootouders voor hen betekend had, en hoe belangrijk het vandaag nog is. “Vier mensen hebben een object geschonken dat voor hen van grote betekenis is”, vertelt curator Bram Beelaert.
Negen maanden in quarantaine
Zo is er het verhaal van Ellen, wiens moeder Bessie Cohen als 11-jarig meisje met haar moeder en zus de overtocht maakte. Haar vader was hen eerder al voorgegaan. Aangekomen op Ellis Island mocht haar moeder aan land gaan, maar moesten de meisjes op Ellis Island blijven omdat ze een hoofdschimmel hadden. Negen maanden zaten ze in quarantaine. Ze werden niet teruggestuurd, omdat hun vader kon betalen voor het verblijf. Toen ze genezen waren, mochten ze Amerika ook in. Bessie was daar zo dankbaar voor dat ze de rest van haar leven beeldjes van het Vrijheidsbeeld verzamelde. “Twee van die souvenirtjes, uit de jaren 30 en 40, heeft Ellen Bledsoe Rodriguez nu aan het museum geschonken”, vertelt Beelaert. De migranten verdienden in Amerika meer dan in Europa, maar toch was de nieuwe start lang niet altijd gemakkelijk. “Veel landverhuizers kwamen in de textielindustrie terecht of maakten thuis kleren, die door koeriers werden opgehaald. De landverhuizers woonden vaak in de slechtste delen van de stad, in ongezonde gebouwen. Maar er was ook een groot verloop. Zodra er meer inkomsten waren, trokken ze naar betere delen van de stad, een fenomeen dat je nog altijd ziet, ook bij ons.” Interessant is ook dat er filmpjes zijn teruggevonden die tussen 1912 en 1920 gebruikt werden om nieuwkomers aan te sporen om Engels te leren en om hen de Amerikaanse normen en waarden bij te brengen. Inburgering avant la lettre. Tegelijkertijd met de verhalen van de familie van migranten, werden in Antwerpen voor de tijdelijke expo ook ver- halen verzameld van nieuwkomers in de stad. “Daar zitten studenten en West-Vlamingen bij, maar ook veel mensen die uit alle delen van de wereld komen”, vertelt Moeskops. “In totaal tekenden zevenhonderd mensen hun persoonlijke kaart van Antwerpen en vertelden ze hun verhaal. Die komen allemaal in onze collectie. Het is mooi om te zien dat bij migranten van vroeger en nu dezelfde gevoelens leven: ambitie, gemis, liefde, de hang naar avontuur. Achter de cijfers schuilen altijd menselijke verhalen.”
Café op mezzanine
Ook op bouwkundig vlak werd er een belangrijke ingreep gedaan: het café verhuisde naar een nieuw gebouwde mezzanine in de loods. Karen Moeskops: “Zo is er meer plaats voor onze tijdelijke tentoonstellingen en hebben mensen een aangename plek om na het museumbezoek even te bekomen. Uit de reacties van bezoekers weten we dat daar nood aan is, omdat de verhalen echt onder je huid kruipen.” In het nieuwe museumcafé, uitgebaat door Keukentuig uit Borgerhout, zullen ook de passagierslijsten van de Red Star Line te raadplegen zijn.