Fabre en zijn proces in de media

De bekende strafpleiter Hans Rieder valt frontaal de media aan over Jan Fabre. Hij spreekt van “trial by media”, een proces in de pers, en een georkestreerde campagne waar tafelspringers zich bij aansluiten. Rieder en een kantoorgenoot zijn door Fabre in de arm genomen als advocaat. Tegelijk verscheen bij de VRT een opiniestuk waarin Leo Neels, voormalig hoogleraar communicatierecht, ex-woordvoerder van de farmasector en baas van denktank Itinera, aanklaagt dat de rechtswereld op zijn kop staat: “Het vermoeden van onschuld wordt een vermoeden van schuld.”

Hans Rieder stelt met name dat klachten ingediend moeten worden bij het gerecht en zo hun beslag moeten krijgen. Rieder gaat voorbij aan twee zaken. Allereerst dat mensen die grensoverschrijdend gedrag willen aanklagen, daarom nog niet naar het gerecht willen stappen en een hele rechtsgang, inclusief verschijning voor de rechtbank, bereid zijn te ondergaan. Wat ze meemaakten speelt zich soms ook af in een schemerzone die niet zonder meer vertaalbaar is in een juridische aanklacht, wat niet wil zeggen dat er niets aan de hand was. De hele #MeToo-beweging is buiten een formeel juridisch kader tot stand gekomen. De verdiensten ervan zijn enorm en hebben – hopelijk – tot een historisch keerpunt geleid. Dit mag niet worden vernauwd tot een strikt juridische discussie.

Ten tweede is er het probleem van de nieuwswaarde, dat Leo Neels wel onderkent als hij schrijft dat aanklachten nieuwswaarde kunnen hebben: “Dan kan de journalistiek ze niet links laten liggen.” Dan wordt de vraag hoe de journalistiek daar zorgvuldig mee om moet gaan en het vermoeden van onschuld intact moet houden, wat volgens Neels niet of niet voldoende gebeurd is. Duidelijk is dat hier het nadeel van bekendheid speelt, zoals eerder Bart De Pauw en Elio Di Rupo, valselijk beschuldigd van pedofilie, ondervonden. Een niet bekende Vlaming zal hoogstens met initialen worden vernoemd als zijn schuld niet bewezen is. Bij een aanklacht tegen een bekend iemand is dat niet houdbaar en is het feit dat juist die persoon in opspraak wordt gebracht al nieuws op zich. De zorgvuldigheid in de behandeling wordt dan des te belangrijker. De media moeten aan een constant kritisch zelfonderzoek doen en het is goed dat anderen voor een extra aanzet zorgen. Maar hebben Hans Rieder en Leo Neels ook al eens stilgestaan bij de onthutsende vaststelling dat één op de vier vrouwen in de cultuur- en mediasector zegt in het voorbije jaar ongewenste fysieke of seksuele toenaderingen te hebben ervaren? We moeten niet opnieuw taboes creëren of al te hoge drempels opwerpen uit vrees voor heksenjachten, hoezeer die ook te mijden zijn.