Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Marteling, gijzeling, misbruik en fraude, maar goeroe gaat vrijuit
Voormalig sekteleider Robert Spatz na 20 jaar onderzoek vrijgesproken
Na ruim twintig jaar valt het doek over het proces tegen Brusselaar Robert Spatz (73), de goeroe van de sekte OKC. De rechtbank veroordeelde hem aanvankelijk voor fraude en de gijzeling van tientallen kinderen, die sekteleden verplicht moesten afstaan. Maar het hof van beroep wees op procedureen onderzoeksfouten en sprak Spatz gisteren vrij. De kinderen van toen, nu dertigers, blijven teleurgesteld achter.
Na het arrest staarde Ricardo Mendes (37) naar de stellingen van het Brusselse justitiepaleis. De troosteloze staat van het gebouw bleek de ideale metafoor voor de rechtszaak die net verloren ging. “Dit is de schuld van justitie, van de Belgische Staat”, vertelt hij. Aan zijn getuigenis, en die van twintig anderen die opgroeiden in de gemeenschap van Robert Spatz, heeft het volgens hem niet gelegen.
Brusselaar Spatz moest zich de voorbije jaren verantwoorden voor meer dan 170 klachten, gaande van sociale fraude en valsheid in geschrifte tot marteling, opsluiting en seksueel misbruik van minderjarigen. Het gerechtelijk onderzoek sleepte ruim twintig jaar aan en eindigde gisteren in een vrijspraak. Volgens het hof hebben “onregelmatigheden op een onherroepelijke manier het recht van de beklaagden op een eerlijk proces geschaad”.
Quentin Wauters, Spatz’ advocaat, somt op. Niet alle verdachten werden verhoord in bijzijn van een advocaat, informatie uit het dossier werd gelekt, de expert die de fraude onderzocht was bevooroordeeld en in eerste aanleg mocht een twintigtal getuigen hun verhaal doen, zonder dat de verdediging vragen kon stellen.
Hij heeft een punt, zegt Mendes. “De rechter wou vriendelijk zijn. Veel van ons spraken voor het eerst publiekelijk over het geweld en seksueel misbruik in de commune.”
Bij die meelevendheid ligt volgens hem de bron van de gemaakte fouten. “Belangrijke mensen raakten te betrokken, de financieel expert, maar ook de vorige aanklager. Ze hoorden onze verhalen en beeldden zich al die kinderen in. Ze werden bijna activistisch.”
Brussels biowinkeltje
Alles begon in 1972. Spatz, die op dat moment werkte als tv-hersteller, besliste na een reis door India om de boeddhistische gemeenschap Ogyen Kunzang Choling (OKC) te stichten. Hij liet zich door zijn volgelingen vereren en aanspreken als ‘Lama Kunzang’. Hij combineerde de sekte met een netwerk van ondernemingen. In Brussel vestigde hij het eerste Belgische biowinkeltje. Zijn volgelingen stonden hun bezittingen af en werkten dag en nacht voor hem. In ruil voor kost en inwoon.
De leider vergaarde zo een fortuin waarmee hij villa’s in Zuid-Europa kocht. De opvallendste aankoop was Château de Soleils, een bouwvallig kasteel in het Franse Castellane. Daar groeide Mendes samen met een zestigtal andere kinderen op. Hun ouders, volgelingen van OKC, lieten hen daar achter. “Het domein lijkt idyllisch, maar is het allerminst. We moesten Spatz aanbidden, werden uitgehongerd en ondergingen fysiek geweld. Meisjes getuigden over seksueel misbruik.”
In 1996 begon justitie een onderzoek tegen OKC. Dat resulteerde een jaar later in de eerste huiszoekingen. Leider Spatz werd beschuldigd van bendevorming, witwaspraktijken, afpersing en verschillende inbreuken op de arbeidswetgeving. Hij zat een tijdlang in voorarrest, maar het onderzoek liep vertraging op. Mendes reisde rond die tijd terug naar zijn moeder in Brussel. Het duurde nog jaren voor hij zich losweekte van de sekte. “Ik ben uiteindelijk op zoek gegaan naar andere slachtoffers, sommigen wonen nu in de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland.”
Wordt vervolgd
Spatz zelf woont sinds 2005 in Spanje. Volgens zijn advocaat nam hij twee jaar geleden definitief afstand van OKC. Van zijn sekte blijft vandaag nog weinig over, zegt Mendes. “Enkele oude volgingen houden het nog overeind, maar de opeenvolging van onderzoeken heeft zijn tol geëist.”
Spatz’ imperium is misschien ingestort, maar voor Mendes is dat niet genoeg. “Het is allemaal nog vers, maar hier eindigt het voor ons niet. Voor het misbruiken van minderjarigen moet hij worden veroordeeld.”