Verhalen, geen cijfers

Ellen Bledsoe Rodriguez kreeg de tranen in haar ogen toen ze me vrijdag in het Red Star Line Museum vertelde hoe bijzonder het voor haar is om op de plek te staan waar haar moeder als jong meisje op de boot naar Amerika is gestapt. Als ze dat niet gedaan had en het gezin in Oekraïne was gebleven, had ook Ellen een heel ander leven gehad. Als Irving Berlin niet met zijn ouders met de Red Star Line naar Amerika was gevaren, was hij waarschijnlijk niet de beroemde componist geworden die ervoor gezorgd heeft dat ‘White Christmas’ in ons collectief geheugen gebeiteld staat. De overtocht naar Amerika was niet alleen ingrijpend voor die mensen zelf, maar ook voor hun kinderen en kleinkinderen. Het zijn die verhalen die nu ook een plek hebben gekregen in de vaste collectie van het Red Star Line Museum. Edward Van Rossen, wiens ouders in Detroit neerstreken, spreekt zelfs nog wat Vlaams dat zijn ouders hem leerden. Hij kijkt nostalgisch terug naar de periode waarin er heel wat Belgen woonden in hun wijk die erom bekend stonden dat ze hun huizen goed onderhielden en de tuintjes zo mooi aanlegden. Tom Wolf uit Lancaster, Pennsylvania hoorde van zijn grootouders de anekdotes over de Zeeland, het schip waarop zij een beter leven tegemoet vaarden. Lancaster wordt tegenwoordig wel de vluchtelingenhoofdstad van Amerika genoemd. De wijk waar vroeger de grootouders van Tom Wolf en hun Duitse landgenoten neerstreken, wordt nu vooral bevolkt door Puerto Ricanen. Het kost dus weinig moeite om bij het aanhoren van alle verhalen over de jaren tien, twintig en dertig van de vorige eeuw de link te leggen met de actualiteit. Ga koffiedrinken in het nieuwe museumcafé en die actualiteit komt op je af. Achter de bar staat Ahmed, die zelf in 2010 als minderjarige uit Irak vluchtte nadat hij maar net een bomaanslag had overleefd. De littekens draagt hij voor altijd met zich mee, de afschuwelijke beelden ook. “Ik voel me verwant met dit museum en met deze verhalen”, vertelde hij me. Terecht. Migratie gaat niet enkel om de cijfers, die in de politiek vaak naar voren worden geschoven, maar des te meer om de mensen. Het zou goed zijn om daar wat vaker bij stil te staan.