Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Blijven draaien aan de klok voelt als een jetlag”
Experts pleiten voor permanente wintertijd, ook al is dat ’s zomers minder prettig
Europa wil vanaf volgend jaar geen gedraai meer aan de klok. We moeten kiezen: altijd wintertijd of altijd zomertijd. En zoals wel vaker is de juiste keuze niet die van het hart, maar die van het verstand. “Wintertijd sluit nu eenmaal beter aan bij ons oerritme”, zegt Antwerps gezondheidscoach Leen Steyaert.
België, Nederland en Luxemburg willen eenzelfde tijdzone behouden. Dat zijn premier Charles Michel en zijn Nederlandse en Luxemburgse collega’s Mark Rutte en Xavier Bettel deze week op de Europese top in
Salzburg overeengekomen. Binnenkort wordt er opnieuw een peiling georganiseerd, deze keer alleen in de Benelux: willen we permanent zomertijd, of liever wintertijd? Afgelopen zomer heeft het Europees Parlement in een onlinebevraging dezelfde vraag gesteld aan de EU-burgers. Van de 4,6 miljoen deelnemers tekende ruim 80% vóór een permanente zomertijd. Geen goed idee, zeggen experts.
“Kiezen we voor permanente zomertijd, dan zou de zon midden in de winter pas om 9.45u opkomen. Dat is erg laat en verzet onze biologische klok”, zegt chronobioloog Marijke Gordijn van de Rijksuniversiteit van Groningen.
Sociale jetlag
Het switchen tussen zomer- en wintertijd werd in 1977 ingevoerd als maatregel om energie te besparen. Doordat het ’s zomers langer licht is, wordt er minder elektriciteit verbruikt, was de redenering. Intussen is ook de EU erachter gekomen dat die energiewinst nogal beperkt is en dat burgers behoorlijk wat ongemakken ondervinden van dat gedraai aan de klok. Gezondheidscoach Leen Steyaert, auteur van het boek Leef en eet volgens je oerritme en word fit, slank en gelukkig, legt uit waarom ons lichaam reageert op het switchen van de klok. “Onze biologische klok loopt in de pas met zonsopgang en zonsondergang, gemiddeld genomen iets meer dan 24 uur. Het verzetten van de klok heeft gevolgen voor ons lichaam, net omdat ons biologisch ritme vooral bepaald wordt door licht, en niet zozeer door de sociale klok, die een omlooptijd heeft van exact 24 uur.”
“Met andere woorden, door de klok te switchen, loopt je interne ritme uit de pas met de lichtdonkercyclus, en dat voelt aan als een jetlag. En omdat de wintertijd beter spoort met de lichten donkercyclus, zijn de negatieve gevolgen groter bij een permanente zomertijd.”
“In de oertijd, en zelfs eeuwen en eeuwen nadien, leefden we precies volgens de cyclus van licht en donker”, vervolgt Steyaert. “Als het licht was, stonden we op, en als het donker werd, gingen we slapen. Ook al omdat het in het donker niet veilig was. De mens is bovendien niet gemaakt om in het donker te kunnen zien. De fysiologische processen die het leven van die oermens bepaalden, sturen ons nog steeds. Ook al blijven we veertien, zestien of twintig uur per etmaal wakker en actief, onze lichaamstemperatuur volgt het ritme van zonsopgang en zonsondergang. Ook onze productie van cortisol – het hormoon dat het lichaam produceert in stressvolle situaties – en melatonine – het hormoon dat het lichaam produceert bij het vallen van de duisternis – blijft afhankelijk van licht en donker. Als we dat niet respecteren, voelen we ons vermoeid of depressief.”
Ongezonde snacks
Volgens chronobioloog Marijke Gordijn zijn we door het verzetten van de klok ook minder alert, maken we meer fouten en hebben we meer zin in ongezonde snacks. “Klopt, en ook daarom is het geen goed idee om te kiezen voor een permanent zomeruur”, zegt Leen Steyaert. “We gaan dan immers te laat slapen, en omdat het zo lang licht blijft, blijven we langer actief. Op termijn heeft dat invloed op ons energiepeil en ons prestatievermogen. En omdat we ons energieloos voelen, gaan we inderdaad gemakkelijker naar snacks en snelle suikers grijpen.”
De wintertijd sluit beter aan bij ons bioritme, maar de voorkeur van de Belgen gaat uit naar de zomertijd. “Met een permanente wintertijd wordt het in de zomer al om 4.30u licht en om 21u al donker. Dat lijkt minder aantrekkelijk, zeker omdat de zomeravonden korter zijn. Maar bij een permanente wintertijd duren de donkere dagen dan weer minder lang. Als het ’s avonds een uur minder vroeg donker wordt, heb je na het werk nog een beetje daglicht én vertrek je ’s morgens niet in het donker.”
Leen Steyaert Gezondheidscoach
‘‘Omdat de wintertijd beter spoort met de lichtdonkercyclus, onze oerritme, is een permanente zomertijd nefast.’’
Leef en eet volgens je oerritme, Leen Steyaert, Van Halewijck, 288p