RECENSIE

De Dertig Tenoren ★★★èè LOHENGRIN ZO 14/10 - DI 23/10 | OPERA ANTWERPEN | WWW.OPERABALLET.BE

Antwerpen heeft wat met Wagner (18131883). Tot in 1988 werd zijn Parsifal er zestig jaar lang rond de paastijd opgevoerd, terwijl Lohengrin zelfs gesitueerd is in de Scheldestad. Toch zijn chauvinisten er in David Aldens versie van deze laatste opera aan voor de moeite. De Amerikaanse topregisseur situeert Lohengrin niet langer in het Antwerpen van de 10de eeuw, maar in een grote Europese stad in de jaren 30 en 40. Nationalistische gevoelens loeren om de hoek bij de grijze massa die weinig mededogen voelt voor de veroordeelde Elsa, die haar broer vermoord zou hebben om haar geheime geliefde de troon te gunnen. Deze ridder in het wit kwam als uit het niets de Schelde opgevaren met een bootje voortgetrokken door een zwaan, vertelt ze. Voor wie het zich afvraagt, er vloeit geen rivier op het podium van Opera Vlaanderen. Bij Alden verschijnt Lohengrin als bij toverslag, na projectie van een klapwiekende zwaan. Hij mag niet vertellen wie hij is of waar hij vandaan komt. Toch weet je dat hij dat zal verklappen, en dat het mooie liedje dan wellicht uit is.

Wagner staat erom bekend een moeilijke componist te zijn. Lang van stof ook – Lohengrin duurt bijna vijf uur – maar in handen van Alden verloopt deze productie soepeltjes. Wars van alle mythologie focust de regisseur volop op wat er speelt tussen twee koppels. Enerzijds graaf Friedrich von Telramund, die liever zelf op de troon had gezeten, en zijn doortrapte vrouw Ortrud. Anderzijds de zwaanridder en Elsa, bij wie er twijfels rijzen omtrent haar magische redder. Wagner helpt de regisseur een handje met magistrale duetten. Jaloezie, twijfel, onmacht, ook vandaag schreeuwen geliefden deze gevoelens nog steeds uit. Alleen jammer dat Barbara Haveman (Elsa), die woensdag de zieke Liene Kinca verving, de ietwat bleke tenor Zoran Todorovich (Lohengrin) voor zich kreeg.

Van tenoren gesproken, ook met je ogen dicht is Lohengrin een magistrale ervaring. De productie die doorspekt is met koorscènes doet een beroep op negentien bassen en maar liefst 24 tenoren. Daar hebben zelfs Plácido Domingo, José Carreras en Luciano Pavarotti – eerlang de Drie Tenoren – niet van terug.

Moet er nog iets gezegd van de zwanenvaandels uit het laatste bedrijf, die wel erg neigen naar de exemplaren met adelaars uit het Derde Rijk? Of van de verkapte Hitlergroet van de massa? In menige productie van Lohengrin, bestempeld als de favoriete opera van de Führer, wordt er wel naar dat tijdperk gerefereerd. Onterecht, bij Wagner triomfeert immers niet de eerzucht, maar de liefde, en de muziek.

FOTO ANNEMIE AUGUSTIJNS