Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Gefolterd en in stukken gesneden”
Mysterieuze verdwijning van kritische journalist drijft Turken en Saudi’s uit elkaar
Jamal Khashoggi (59) stapte tien dagen geleden het Saudische consulaat in Istanbul binnen en kwam nooit meer buiten. De criticus van het Saudische koningshuis werd er volgens de Turken gefolterd, vermoord en vervolgens in stukken gesneden. De Saudi’s ontkennen, maar Khashoggi’s verdwijning dreigt het koninkrijk te isoleren. En werpt opnieuw een donkere schaduw over “verlichter” kroonprins Mohammed bin Salman.
De laatste die Khashoggi heeft gezien, is zijn verloofde. Zij is bij hem in Istanbul als hij het consulaat van zijn geboorteland binnenstapt. Hij moet er een document ophalen om met haar te kunnen trouwen. Ze spreken af dat zij buiten zal wachten tot de formaliteit is afgehandeld. Als het consulaat sluit en er nog altijd geen spoor is van haar verloofde, slaat ze alarm bij de politie. Volgens het consulaat heeft Khashoggi veel eerder het gebouw verlaten. Langs de achterdeur. De Turkse politie vertrouwt het zaakje niet. Het is opvallend dat de dag dat Khashoggi in het consulaat aankomt, al het Turkse personeel naar huis is gestuurd. En in Istanbul weet men wie hij is. Vo- rig jaar vluchtte Khashoggi naar de Verenigde Staten, waar hij voor The Washington Post is beginnen te werken. De columnist is – op zijn zachtst gezegd – niet geliefd bij de Saudische leiders. Hij is de luis in de pels van de sterke man, kroonprins Mohammed bin Salman en neemt diens binnenen buitenlands beleid zwaar op de korrel.
Commandogroep
Deze week verklaren bronnen bij de Turkse politie dat ze op zoek zijn naar een zwart busje dat het slachtoffer zou hebben overgebracht naar de woning van de consul. Een dag later duiken camerabeelden op van de luchthaven waarop in totaal vijftien Saudi’s te zien zijn. Volgens anonieme politiebronnen is het een commandogroep die Khashoggi heeft gefolterd en vermoord in het consulaat. Daarna zou zijn lichaam in stukken zijn gesneden. Terwijl de Saudi’s alles ontkennen, wordt de druk opgevoerd. President Erdogan vraagt bewijzen voor de onschuld van de Saudi’s. Maar die komen niet. Turkije zit als bondgenoot van Saudi-Arabië bijzonder verveeld met de zaak. De economische belangen tussen de twee landen zijn
groot, ze hebben ook beide een overwegend soennitische bevolking. Er zijn ook verschillen die voor wrijving zorgen. Ankara steunt de Moslimbroederschap, voor de heersers in Riyad is het een terroristische organisatie. En Khashoggi wordt aanzien als hoofd van de Saudische tak van de Moslimbroederschap. De Turkse autoriteiten blazen dan ook warm en koud. De ene dag stellen de autoriteiten dat de Saudi’s achter de moord zitten, de volgende dag betwijfelen ze dat om vervolgens Riyad opnieuw te verdenken. Tegelijkertijd circuleren in de Turkse
In de Turkse pers circuleren namen van de leiders van het commando dat samengesteld zou zijn door de kroonprins zelf.
pers, die door het regime aan de teugel wordt gehouden, namen van de leiders van het commando dat samengesteld zou zijn door de kroonprins zelf. De Amerikaanse veiligheidsdiensten bevestigen ook dat ze weet hadden van plannen om Khashoggi naar SaudiArabië te lokken en hem dan op te sluiten. Blijkbaar is hij daar niet ingetrapt en werd een plan B op tafel gegooid.
Opname van de moord
Vrijdag lieten de Amerikaanse autoriteiten aan diverse media verstaan dat Turkije hen op de hoogte heeft gebracht van het bestaan van video- en audio-opnames van de ondervraging, de foltering en de moord in het consulaat. Een bewering waarmee Turkije zijn nek uitsteekt: het geeft zo toe dat het consulaat werd afgeluisterd. De VS vinden de verklaringen voldoende overtuigend om hun specialisten naar Istanbul te sturen om de verdwijning samen met Turkse en Saudische experten te onderzoeken. Want ook voor de VS is dit een kwalijke zaak. Onder president Trump is Saudi-Arabië weer de belangrijkste bondgenoot in de regio geworden aan wie hij voor miljarden wapens verkoopt. Het land is een vitale kracht in de strijd tegen terreur. In die plannen is kroonprins Mohammed bin Salman, gelauwerd als de hervormer, een cruciale pion.
Sancties
Een groep Republikeinse senatoren dreigt ondertussen wel met sancties als Riyad wat te maken heeft met de verdwijning. Ook president Trump zei dat de VS “zoiets niet zo zouden laten”. Al blijft Riyad met klem ontkennen. De kroonprins beklemtoonde dat het gaat om “smerige verdachtmakingen”. Zelfs al komt er geen internationale veroordeling en volgen er geen sancties omdat hard bewijs ontbreekt, dan nog kan de affaire de kroonprins zuur opbreken. Hij heeft zijn lot zowat verbonden aan een economische revolutie. Volgende week staat het “Davos van de woestijn” op het programma waar Saudi-Arabië als een lichtend baken van stabiliteit zou worden voorgesteld. Een exclusieve conferentie voor rijke investeerders om hen te overhalen hun geld in het land te steken. Gezien de omstandigheden heeft een aantal genodigden toch maar afgezegd. Zo stabiel lijkt Saudi-Arabië niet meer, en een baken van Verlichting al helemaal niet meer.