De puntjes op de Banksey

Het is al een talent op zich: iets doen dat niemand je ooit heeft voorgedaan. Maar de Britse guerrillakunstenaar Banksey kreeg het de voorbije week toch voor elkaar. Alweer. Toegegeven: ik heb een zwak voor de Britse kunstenaar. Niet alleen omdat hij er al jaren in slaagt om onzichtbaar te blijven, wat in tijden waar sociale media alles registreren en op elke telefoon een camera staat, bijna een Herculeaanse prestatie is. Maar meer nog omdat hij ondanks de enorme populariteit van zijn werken toch een verfrissende anti-establishment houding blijft aannemen. De actie waarmee hij deze week wereldwijd de aandacht trok sluit daar perfect bij aan. Mocht u het gemist hebben: tijdens een veiling bij het bekende veilinghuis Sotheby’s bood iemand meer dan een miljoen voor Girl With Balloon. Meteen nadat het bedrag werd afgeklopt, zakte het werk door een papierversnipperaar die in de lijst verborgen zat. Nooit eerder vernietigde een schilderij zichzelf vlak nadat het verkocht werd. Consternatie in de zaal, uiteraard. Was Sotheby’s op de hoogte? Was Banskey zélf aanwezig? Hoe moet het nu met de koper? Kreeg die live een aanzienlijk stuk spaargeld door zijn neus geboord? Of heeft hij – zoals een paar waarnemers voorspellen – een gouden zaak gedaan, en is die verzameling snippers door de enorme media-aandacht nog in waarde toegenomen? Alle mogelijkheden liggen open. Feit is dat de kunstwereld sindsdien niet uitgepraat raakt over de stunt. Zelf betrap ik me erop dat ik de voorbije dagen nieuwssites op binnen- en buitenland afschuim op zoek naar meer nieuws en duiding over het voorval. Ik heb de video waar je het werk door de kader ziet zakken intussen al tien keer bekeken, en ik blijf erom lachen. Véél antikapitalistischer kan je als kunstenaar niet worden. Hij is en blijft een man van de straat. Iemand die zich terecht vragen stelt bij de belachelijke bedragen die in het milieu worden neergelegd. Vaak verdwijnen die werken nadien in privécollecties of tientallen jaren achter slot en grendel. Of worden ze niet gekocht omwille van de esthetische waarde, maar als belegging. Ik kan me inbeelden dat je daar als artiest niet vrolijk van wordt. Girl With Balloon – u kent het, ongetwijfeld – werd in 2006 verkocht voor ongeveer 250 euro in een klein galerietje. Dat het werk intussen vele veelvouden méér waard zou zijn, heeft uiteraard alles met speculatie te maken. Bij een van zijn andere stunts opende Banksey ooit een pop-upstalletje in Central Park. Tussen de winkeltjes met goedkope souvenirs waren zijn werken aan de dure kant, en de eerste namiddag toonde niemand interesse. Nadien verkocht hij met aanzienlijke moeite een paar originele canvassen aan nietsvermoedende New Yorkers tegen 60 euro per stuk. Die beseften pas later dat ze zich letterlijk rijk hadden gekocht. De waarde van die schilderijtjes werd op 150.000 euro geschat. Ook dat verhaal ging de wereld rond. Heeft Banksey de publiciteit nodig? Het lijkt me waarschijnlijker dat hij met zijn statements mensen aan het denken wil zetten. De meeste van zijn werken schildert de Brit stiekem op straat. Plots zijn ze er. En daar kunnen toevallige voorbijgangers er gratis van genieten. Want dat is de essentie van een straatkunstenaar. Zijn werk hoort thuis op stoepen, bakstenen muren en publieke ruimtes. Niet in een van de meest elitaire veilinghuizen ter wereld. Goed dat hij zelf nog even de puntjes op de i heeft gezet.