Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Meeslepend als een ruimtereis
Van: Damien Chazelle
Met: Ryan Gosling, Claire Foy, Jason Clarke, Corey Stoll
141 min.
In handen van Damien Chazelle (La La
Land) is de aanloop naar de maanlanding van Neil Armstrong een intens en meeslepend avontuur met Ryan Gosling in grote doen.
Donald Trump is geen fan van First Man.
Dat een Canadees (Ryan Gosling) de eerste man op de maan speelt, heeft er niet eens mee te maken. Het volstond dat hij een poos geleden al hoorde waaien hoe de film het planten van de Amerikaanse vlag niet in beeld bracht. “Een vreselijk iets”, pruilde hij terstond. “Het lijkt wel alsof ze beschaamd zijn omdat de prestatie van de Verenigde Staten kwam.”
Klinkklare onzin, natuurlijk. Zelfs zonder de astronaut met een vlaggenmast in de weer te tonen, laat Damien Chazelle zien hoe buitengewoon het allemaal wel was. Gaandeweg had de NASA met Neil Armstrong op kop hachelijke grenzen verlegd.
First Man is niets minder dan de meesterlijke reconstructie van een gedrevenheid die historisch bleek.
Vandaag vindt iedereen deze mijlpaal vanzelfsprekend. Geen mens staat nog stil bij de gevaren die in de pioniersdagen van het ruimtereizen voor bange momenten zorgden. Het is de blinde vlek die de jonge regisseur nu belicht. En met zijn ingetogen vertolking van een man die resoluut voor zijn missie ging, weet Ryan Gosling zich gelanceerd voor het komende prijzenseizoen.
First Man toont de lange aanloop naar de befaamde maanlanding, die plaatsvond op 21 juli 1969. In de voorafgaande jaren was geregeld wat misgegaan. De hele onderneming had tonnen doorzetting geëist en kostte het leven aan gedreven astronauten. De wedloop met de Russen om als eerste een man op de maan te zetten, voerde de druk bovendien flink op. Begin jaren 60 hadden zij al een hond (Laika) en een man (Joeri Gagarin) de ruimte ingeschoten. Had die voorsprong aangezet tot roekeloosheid bij de Amerikanen? Of was de dodentol koudweg een prijs die betaald moest worden?
Magistrale opening
De film gaat niet voorbij aan deze ongemakkelijke vragen. “We moeten hier beneden falen zodat het daarboven niet misgaat”, zegt Armstrong pragmatisch. Chazelle, die op zijn 32ste met La La Land als jongste regisseur de Oscar voor beste film won, weet als geen ander: geschiedenis schrijf je niet met de vingers in de neus.
First Man opent magistraal met Ryan Gosling in een oefencapsule. Het jaar is 1961 en het krappe gevaarte schudt en davert in de vlucht. Uit alle macht probeert hij het onder controle te krijgen. Ruimtereizen was kostelijk, maar de centen gingen duidelijk niet naar toegevingen in comfort. Het is een claustrofobisch, blikken onding waarin hij de atmosfeer verkent.
Gosling zet de astronaut neer als een zuinige maar gevatte prater. Van grote tegen- slagen bleef hij in zijn leven niet gespaard. Op professioneel terrein, maar ook binnen zijn gezin: Armstrongs dochtertje sterft op jonge leeftijd aan kanker. Het is een verdriet dat hij niet te boven komt. Maar hij blijft een workaholic: de dag na haar begrafenis is hij alweer op post. Zijn collega’s kijken meewarig naar de getroebleerde man van wie ze maar moeilijk hoogte krijgen.
Verfijnde humor
Chazelle weet de tragiek vakkundig in balans te houden zodat elk gevaar voor een tranerig melodrama op een afstand blijft. Verfijnde humor voorkomt dat het topzwaar voelt. Groot is de verdienste van scenarist en Oscarwinnaar Josh Singer (Spotlight, The Post), die zich baseerde op het lijvige werk van historicus James R. Hansen over Armstrong.
In de ogen van Janet Armstrong (een doorleefde rol voor de Britse Claire Foy, bekend van The Crown) staat meermaals angst te lezen. Kort voor Armstrongs vertrek vraagt ze hem hoe groot de kans is dat hij nooit terugkeert. “Ik kan je geen exact getal geven.” Zo wordt deze intense biopic ook het verhaal van een koppel voor wie de eigen drama’s verstrengeld raken met de grote geschiedenis.
Amper twee jaar na zijn instant klassieker
La La Land (en vier jaar na Whiplash) verlegt Damien Chazelle alweer zijn grenzen. Hoe hij dat keer op keer zo vakkundig klaarspeelt, valt niet te bevatten. First Man is menselijk en meeslepend, ambitieus als een grootse ruimtereis.