Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Joden op zolder, een drukpers in de kelder en beneden waren nazifeestjes”
Provincie onthult oorlogsverleden Rivierenhof met geleide wandelingen door kasteel Sterckshof
De provincie Antwerpen organiseert op zondag 11 november, om 10 en 14u, geleide wandelingen in het Rivierenhof in Deurne. Het thema: de rol van het groendomein tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daar was amper iets over bekend, tot een bulldozer tijdens graafwerken op een stuk beton stuitte.
De ondergrondse constructie stelde experts voor een raadsel. Op basis van een oud grondplan werd geconcludeerd dat het vroeger waarschijnlijk een schuilkelder was. Stella Van Hofstraeten, publiekswerker van het Rivierenhof, wilde meer weten over de oorlogsgeschiedenis van het park.
Jef Lauwers
Domeinwachter
In de domeinwachter Jef Lauwers vond ze een bondgenoot.
“Hij praat graag met oudere mensen die hier komen wandelen”, lacht ze. Die verhalen leverden heel wat nieuwe info op en er werden ook andere bronnen aangeboord. Jef Lauwers: “Het is onvoorstelbaar hoeveel tot dusver onbekende gegevens we in een paar maanden tijd konden verzamelen.”
Zo was er een reparatieplaats voor Duitse vliegtuigen in het Rivierenhof. “Het vliegveld van Deurne werd in 1940 en 1941 gebruikt om Engeland te bombarderen. Natuurlijk schoten de Britten terug en dus moesten die vliegtuigen, vooral de Messerschmitt Bf 109, worden hersteld.”
Aanvankelijk gebeurde dat in Mortsel, waar het Duitse bedrijf ERLA na de bezetting de autofabriek van Minerva had overgenomen. Maar op 5 april 1943 werd dat complex aangevallen door de Amerikaanse luchtmacht. Heel wat bommen misten hun doel, wat zorgde voor 936 burgerdoden – een triest Belgisch record.
Toch werd de fabriek in Mortsel beschadigd en de Duitsers besloten om in het Rivierenhof een tweede ERLA te bouwen. “In eerste instantie wilden ze er straaljagers monteren, maar zover is het nooit gekomen.”
‘‘Ongelofelijk hoeveel voorheen onbekende gegevens we in een paar maanden tijd wisten te verzamelen.’’
Plunderingen
In het kasteel Sterckshof waren tweehonderd Duitse soldaten gelegerd. “Maar in de kelder stond tegelijk een illegale drukpers die pamfletten voor het verzet maakte en op zolder had men Joden verstopt, terwijl de Wehrmacht op de begane grond aan het feesten was”, grinnikt Jef. Op andere plekken in het Rivierenhof verborg het verzet dan weer ontsnapte krijgsgevangenen en wapens.
Er zijn in het Rivierenhof amper nog sporen te vinden uit de Tweede Wereldoorlog, maar toch is niet alles verdwenen. Zo staan er aan de kinderboerderij nog een bunker waar ooit luchtafweergeschut op stond en iets verder een bakstenen gebouwtje, dat dienstdeed als brandweerpost.
Tijdens de bevrijding werd er geplunderd. “Dat begon nog geen uur nadat de Duitsers waren weggetrokken.” Vooral hout was populair, maar zowat alles wat niet te heet of te zwaar was, werd door de lokale bevolking ‘bevrijd’. Een groot deel van het Rivierenhof fungeerde daarna als een opslagplaats voor Britse kanonnen en ook buitgemaakte wapens kregen er een plekje. Die moesten natuurlijk bewaakt worden en daarvoor deed het Engelse leger een beroep op Antwerpenaars. “Sommigen waren lid van het verzet, de Witte Brigade, en die zijn later domeinwachters van het Rivierenhof geworden.”
Inschrijven kan via www.provincieantwerpen.be/aanbod/dvt/rivierenhof/kalender-rivierenhof