Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Maar wie verzet belangrijkste klok van Antwerpen?
Op zoek naar de man die de belangrijkste klok van Antwerpen verzet (en die bijna niemand kent)
U draait dit weekend net als iedereen de klok een uurtje terug. Dat doet ook de belangrijkste klok van de stad Antwerpen, die van de OnzeLieve-Vrouwekathedraal op de Handschoenmarkt. Volautomatisch zelfs. Of toch meestal...
De zoektocht naar de verantwoordelijke die het uurwerk van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal bedient, heeft veel weg van de queeste naar de Rechtvaardige Rechters, het sinds 1934 verloren paneel van het veelluik Lam Gods uit de Gentse Sint-Baafskathedraal. Niemand weet wie de persoon in kwestie is. Laat staan dat iemand weet waar die uithangt.
Het begint met een mailtje naar de mensen achter de website van dekathedraal.be. Eens mens moet tenslotte ergens beginnen. Maar dat zet een radarwerk in gang dat zelfs de grootste klok ter wereld, die van de Abraj Al Bait-toren in Mekka, groen van jaloezie zou maken.
In totaal worden we een kleine twintig keer doorverbonden. En flipperen we van onder meer het Vleeshuis over de pastoor naar de torengidsen. Inclusief een telefonische tussenstop op het bisdom van Antwerpen en het kabinet van de Antwerpse schepen van Cultuur. Na meer dan een week komen we uit bij wie we moeten zijn: Hugo Kegelaers. Nochtans heeft de 61-jarige Kegelaers een naam als een – komt ie – klok: naast een gespecialiseerde firma is hij de enige die het uurwerk van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal kan en mag bedienen.
Wekkerradio
Kegelaers is sinds 2010 “Werkleider Technisch Onderhoud”, zoals dat mooi heet. In vooraanstaande Antwerpse gebouwen zoals het MAS en het Vleeshuis verzorgt hij de interventies die niet onder contract staan bij een gespecialiseerde firma, zoals een deurklink herstellen of een televisie tegen de muur hangen. Maar hij was ook jarenlang gebouwbeheerder van de Kathedraal. En dat betekent ook de verantwoordelijkheid over het uurwerk.
“Stel jezelf er niet te veel bij voor”, waarschuwt Kegelaers op de Handschoenmarkt, net voor hij aan de 615 trappen tellende klim naar boven begint. “Ik vergelijk het systeem dat de torenklok regelt graag met een wekkerradio. Met een simpele druk op de knop kun je het uur verzetten. Als dat al nodig zou zijn, want sinds 1990 gebeurt alles automatisch, aangestuurd door de atoomklok van het Duitse Mainflingen, nabij Frankfurt. Daardoor gebeurt ook het overzetten van zomertijd naar wintertijd helemaal vanzelf.”
Met een kater
De taak van de aimabele Kegelaers klinkt al meteen een pak minder romantisch. Het torenuurwerk van de Kathedraal dateert van 1786, geplaatst door ene Pieter Van Hoof. In de daaropvolgende honderden jaren moest een daarvoor aangeduide technieker de gigantische wijzerplaten met behulp van een groot tandwiel handmatig veranderen. Voor de automatisering in 1990 was dat nodig ook. De klok van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal liep toen dagelijks een volle minuut voor. “Vaak werd dat gedaan door jonge gasten die snel de toren van de Kathedraal konden beklimmen”, zegt Kegelaers. “Maar die jonge gasten durfden al eens een pint te veel te drinken de avond voordien. Waardoor ze met een kater tachtig meter naar boven moesten. Onnodig te zeggen
Hugo Kegelaers Klokverantwoordelijke
“De job werd vroeger gedaan door jonge kerels die al eens een pint te veel dronken. Natuurlijk kwamen die boven lijkbleek aan.”
dat sommige van die jongens lijkbleek bovenkwamen.”
Kegelaers weet nog dat zijn voorganger, Robert Van Mele, ooit een keer in de wijzerplaat moest klimmen om het onding weer in gang te krijgen. “Ook dat is intussen niet meer nodig”, zegt hij. “We hebben een contract met een gespecialiseerde firma die zulke herstellingen komt uitvoeren.”
Mankementen
Toch is Kegelaers, die ook 25 jaar technieker was voor het Stedelijk Onderwijs, zo nu en dan broodnodig. “Het gebeurt dat de klok op de toren een minuut of twee achterloopt. Dan is het aan mij om naar boven te klimmen en met een druk op de knop het uurwerk weer juist te zetten. Je hoort dan een zachte klik, het bewijs dat de vier wijzers buiten
tegen de toren verplaatst zijn.”
Ook vier jaar geleden liep het mis, toen een van de wijzers op de vier wijzerplaten was blijven hangen. “Een inwoner van de stad had het opgemerkt”, weet Kegelaers nog. “Ik ben meteen naar boven gegaan om het uur te verzetten met het computertje, maar dat lukte niet. Het was een probleem met de wijzerplaat zelf. Ik heb de gespecialiseerde firma moeten bellen.”
Elektriciteit
Het haast mythische computertje dat de Antwerpenaar van het juiste uur voorziet, is maar een paar vierkante centimeter groot en heeft inderdaad veel weg van een wekkerradio. Het staat in een klein torenkamertje op 80 meter hoogte, samen
met de speeltrommel die het automatische klokkenspel van de OnzeLieve-Vrouwekathedraal aanstuurt. Er staat een bureautje waar herstellers van dat klokkenspel tijdens de lunch konden schuilen tegen de snijdende hoogtewind. En er staat een lavabo, waar diezelfde herstellers de handen konden wassen na een reparatie.
Het computertje zelf heeft een groen scherm waarop het uur, de datum, de dag en wat functies staan. Een paar doordeweekse drukknopjes stellen Kegelaers in staat om het zaakje juist te zetten, mocht dat nodig zijn dit weekend. “Maar nogmaals: die kans is klein”, zegt Kegelaers. “Zelfs als de elektriciteit zou uitvallen, is er geen enkel probleem. De computer weet dat en zal het uur helemaal zelf juist zetten.”
Nostalgie
De klokverantwoordelijke draait uit nostalgie nog een keer aan het handmatige tandwielsysteem dat de met alcohol benevelde jongeren honderd jaar geleden ook moesten bedienen. Of hij in de nacht van zaterdag op zondag niet voor alle zekerheid zal kijken of de wijzers van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal de verandering naar de wintertijd goed doorstaan hebben? “Dat is niet nodig. Als de wijzers het niet goed doen, horen we dat snel van de Antwerpenaar. En dan is het aan mij om weer naar boven te klauteren.”