Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Midterms voor DUMMIES
De tussentijdse verkiezingen die Trump II kunnen maken of kraken
De belangrijkste verkiezingen ooit, zo worden de midterm elections van dinsdag in de VS omschreven. De uitslag zal in belangrijke mate de rest van het presidentschap van Donald Trump en zijn kansen op een herverkiezing in 2020 bepalen. Voor de Democraten is het een ultieme kans om de almacht van de Republikeinen en de president te breken.
Wat zijn midterm-verkiezingen?
Letterlijk vertaald betekenen ze: verkiezingen halfweg de ambtstermijn van vier jaar van de zittende president. Ze worden gehouden voor de twee kamers van het Congres, het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Bovendien worden in 36 staten nieuwe gouverneurs verkozen en worden
6.665 vertegenwoordigers op staatsniveau aangeduid, net als duizenden voor lokale besturen. Dat betekent 306 burgemeesters in steden en mandatarissen voor
87 van de 99 parlementen op staatsniveau.
Waarom worden ze nu als de belangrijkste ooit beschouwd?
Omdat het de enige kans is voor de Democraten om Trump te stoppen. De verkiezingen moeten ook duidelijk maken of er echt een nieuwe politieke wind waait in de VS. Het presidentschap van Trump heeft gezorgd voor een golf van activisme. Van vrouwen, bij etnische minderheden en – belangrijk voor de uitslag – bij jongeren. Er zijn zelden zoveel straatprotesten en manifestaties geweest in de VS. Dat heeft alvast geleid tot de meest diverse kandidatenlijst ooit. Van de 964 kandidaten, voor het Huis, de Senaat en het gouverneurschap, zijn er een recordaantal van 272 vrouwen, veel onder hen relatief jong. 215 hebben een Aziatische, Afrikaanse, Spaanse of multiraciale achtergrond, 26 zijn openlijk homo, lesbienne, biseksueel of transgender. Slechts 58 procent van de kandidaten zijn blanke mannen, wat een absoluut laagterecord is. Momenteel bezetten blanke mannen 69 procent van de postjes, terwijl ze maar een derde van de bevolking vormen. De Democraten moeten jongeren, vrouwen en niet-blanken eerst zover krijgen dat ze zich als kiezer laten registreren en hen vervolgens ook nog eens naar de stembus krijgen. De voortekenen zijn goed: het aantal mensen dat vervroegd kon of moest stemmen, is nooit zo groot geweest. Daar worden alle 435 zetels verkozen voor een termijn van vier jaar. De Republikeinen zijn er sinds 2011 in de meerderheid. Volgens de peilingen zouden de Democraten die meerderheid (nipt) breken. Daarvoor moeten ze 23 zetels van de Republikeinen afsnoepen. Gebaseerd op analyses van experts, peilingen en de fundraising, wankelen momenteel 45 Republikeinse zetels en slechts drie Democratische. Het Huis is het belangrijkste midterm elections.
Wat staat er op het spel in het Huis van Afgevaardigden?
wetgevende orgaan en kan ook als enige een impeachmentprocedure op gang brengen, om de president af te zetten, dus.
Wat staat er op het spel in de Senaat?
Elke twee jaar wordt zowat een derde van de Senaat herkozen. Dit jaar zijn er 35 van de 100 zetels vacant voor een periode van zes jaar. Het zag er lang naar uit dat de Republikeinse meerderheid van 51 tegen 47 (en 2 onafhankelijken die met de Democraten meestemmen) gebroken zou worden. Maar de kansen zijn gekeerd. De Democratische partij heeft een extra handicap. Zij moet 26 zetels verdedigen, de Republikeinen slechts 9. Volgens de analyses zouden respectievelijk 5 en 3 zetels wankelen. De Senaat is de meest invloedrijke kamer, kan niet gepasseerd worden bij internationale verdragen en beslist over topbenoemingen.
Wat staat er op het spel voor Donald Trump?
Veel. De verkiezingen zijn een populariteitspoll voor elke president. Het is haast traditie dat de partij van de zittende president klappen krijgt. Sinds de jaren ’30 is het nog maar twee keer gebeurd dat de partij van de zittende president wint. Trump scoort ook niet goed. Tussen de 42 en 45 procent van de Amerikanen is tevreden over zijn beleid. In 29 van de 50 staten is de perceptie negatief. De trouwe aanhang van de Republikeinse partij in de betere blanke wijken in de voorsteden, begint te schuiven door de agressieve aanpak van Trump, die er als verdelend wordt ervaren. Ook zijn trouwe aanhang onder de blanke arbeiders en boeren in het Midwesten slaat aan het twijfelen. Zij voelen de impact van de handelsoorlog met China. De aankondiging gisteren dat er een handelsakkoord in de maak is, is dan ook een perfecte timing.
Wat betekent een Democratische overwinning voor zijn presidentschap?
De Democraten zullen in het Huis winnen, dat is zo goed als zeker. De vraag is of ze genoeg winnen om de meerderheid te veroveren. Zo ja, dan kunnen ze president Trump vleugellam maken en zijn plannen voor de komende twee jaar dwarsbomen, zoals dat omgekeerd gebeurde bij Obama. Trump kan dan alleen nog terugvallen op presidentiële decreten, maar de impact daarvan is beperkt en kan omgedraaid worden.
Wat als de Republikeinse meerderheid standhoudt?
Dan wordt de rode loper uitgerold voor de president. Het succes zal aan hem toegeschreven worden. Veel tegenwerking moet hij dan niet meer verwachten. Bovendien is de leidende Republikein Paul Ryan – sinds oktober 2015 voorzitter van het Huis en niet de beste vriend van Trump – niet herverkiesbaar. Zijn waarschijnlijke opvolger Kevin McCarthy is een Trump-aanhanger. De Republikeinse meerderheid zal de koers die de president wil volgen, trouw zijn: meer belastingen (voor rijken) zullen worden afgeschaft, de staat zal minder mogen uitgeven, wapenwetten zullen nog versoepeld worden en Obamacare zal worden gewurgd. Aan het eind van de legislatuur zullen er dan nog een paar belangrijke wetten worden gestemd die zijn naam dragen, waarmee Trump naar de presidentsverkiezingen in 2020 kan.
Wat zijn de algemene thema’s?
Eigenlijk zijn er die niet echt. Bij de Democraten zijn er heel uiteenlopende strekkingen, van behoudsgezind tot sociaal-democratisch. Wat hen bindt, is het stoppen van het “beleid van verdeeldheid” van Trump. De boodschap van de Republikeinen is: met ons verdere economische groei, zonder ons opnieuw de chaos. Door president Trump vormgegeven door zijn tirades tegen de migratie. Gisteren gooide hij nog wat olie op het vuur door te stellen dat als de migranten die in karavaan op weg zijn naar de Amerikaanse grens, met stenen gaan gooien naar ‘zijn’ troepen, hij die zal zien “als kogels”. Dan zal het leger met scherp terugschieten. Zo leidt hij de aandacht af van zaken die kwalijk kunnen zijn voor hem: het gedoe rond de benoeming van rechter Kavanaugh, de schietpartij in de synagoge en de bombrieven aan het adres van zijn tegenstanders, gestuurd door een geflipte fan.