“Gedetineerden verkochten koekjes op de kerstmarkt”

Heel wat sportieve en niet-sportieve re-integratieprojecten in gevangenissen

weken eveneens vrij. Zo zijn we dit seizoen al twee keepers verloren. Maar ook onze beste speler trekt deze maand nog de gevangenisdeuren achter zich dicht.”

Romelu Lukaku

De speler over wie I.B.C het heeft, is O. (23), de dribbelgrage spelmaker van de Gelmelboys die duidelijk een hoger niveau gewend is dan de overige 21 protagonisten op het veld. “Voordat ik hier in 2012 terechtkwam, speelde ik bij de jeugd van Club Brugge”, zegt O. tijdens de rust. “Ik stond in de ploeg met Sander Coopman (momenteel profvoetballer bij KV Oostende, red.) en speelde geregeld tegen het Anderlecht van Romelu Lukaku. Daarna ben ik helaas op het verkeerde pad geraakt.”

Eenmaal terug uit de spreekwoordelijke kleedkamers sluipt er wat concentratieverlies in het team van sportfunctionaris Kris. De spelers van FC Patershof tonen zich meesters in efficiëntie en scoren op enkele minuten tijd zowel de aansluitingstreffer als de 1-2. Hier en daar gaan een aantal kopjes van Gelmelboys naar omlaag, maar tot onsportiviteit leidt dat niet. “Ze weten dan ook wat ze te verliezen hebben”, zegt Kris. “Als ze een gele kaart pakken voor mekkeren op de scheidsrechter of ander ontoelaatbaar gedrag, dan riskeren ze bepaalde sancties. Eventjes niet voetballen, bijvoorbeeld. Bij een rode kaart dreigt de speler in kwestie een aantal weken uit de ploeg te verdwijnen, soms zelfs voorgoed.”

Akkefietje op de tribunes

De woorden van Kris zijn nog niet koud of er ontspint zich op de tribune een vurig akkefietje tussen twee gedetineerden die het met mekaar oneens zijn over de net na rust doorgevoerde wissels. “Zij mogen een berisping en een tijdelijke uitsluiting van competitievoetbal verwachten”, reageert Kris stoïcijns. “Op basis van de voorbeeldfunctie die zij hebben voor hun collega’s en de toeschouwers op de tribune, is dergelijk gedrag onaanvaardbaar.” De match eindigt uiteindelijk op 2-3 in het voordeel van FC Patershof. “Normaal gezien komen onze spelers al zingend het binnenplein van de gevangenis opgewandeld, maar deze keer zal het een eerder stille intrede worden”, aldus Kris. “En ook de derde helft gaan we niet winnen, want zo dadelijk staat het avondeten al gepland. Jammer, want ook het verbroederen na de match hoort erbij, vind ik. Onze volleybalploeg, die eveneens wekelijks een tegenstander over de vloer krijgt, speelt vroeger op de dag, waardoor het voor hen wel mogelijk is om na de wedstrijd wat na te kaarten met de bezoekende ploeg.” Niels Debacker (33), speler bij FC Patershof, kan erover meespreken. Voor hem is het al zijn tweede confrontatie met sportende gedetineerden. “Een dertiental jaar geleden speelde ik nog basketbal bij de Turnhoutse ploeg Technico-Turvo. Ook toen stond er een match tegen gevangenen op het programma. Vriendschappelijk, weliswaar. En zonder scheidsrechter. Net zoals vandaag waren er die dag geen bewakers te zien en toch ging het er respectvol aan toe tussen beide tegenstanders. Je ziet dat de gevangen op voorhand goed gescreend zijn. Ze hebben de mogelijkheid om te vluchten, maar doen dat niet. Dit project verdient zeker verderzetting.”

Opmerkelijk tafereel na de match: de Gelmelboys moeten wachten totdat alle tegenstanders de kleedkamer hebben verlaten vooraleer ze zelf kunnen douchen. Eenmaal dat gebeurd is, kruisen de beide ploegen elkaar voor een laatste keer. De spelers zwaaien mekaar allerhartelijkst uit, waarna de mannen van FC Patershof de gevangenispoort weer achter zich dicht trekken. Voor eventjes, althans, want binnen enkele maanden worden ze hier opnieuw verwacht voor de terugmatch. Het Gelmelboysproject is sinds september van dit jaar van start gegaan. Maar wiens idee was het eigenlijk om een voetbalploeg met gedetineerden op te richten? En zijn er soortgelijke projecten lopende in het penitentiair schoolcentrum (PSC) van Hoogstraten of in andere gevangenissen? Is onze minister van Justitie Koen Geens wel op de hoogte?

“Al in het verleden werd er deelgenomen aan de buurtcompetitie, vandaar het idee om het Gelmelboys-project weer op te pikken”, zegt Sylvia Vansteenkiste, adviseur-gevangenisdirecteur van het PSC Hoogstraten. “De beslissing tot deelname is genomen vanuit de directie, in lijn van de activiteiten binnen onze open inrichting.” Dat is een gevangenis voor mensen die een lichte straf uitzitten of die aan het einde van hun straf zijn. De gedetineerden maken er bovendien kans om weekendverlof te krijgen.

“Er is toelating voor gegeven vanuit onze regionale directie. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) staat in ieder geval heel open voor projecten waarbij gewerkt wordt aan re-integratie en heeft zich al steeds lovend uitgelaten over onze inrichting tijdens zijn bezoeken.”

Dat sport een belangrijk en laagdrempelig aspect kan zijn bij re-integratie van de gedetineerde in onze maatschappij, hebben ze bij PSC Hoogstraten goed begrepen. “Naast het project-Gelmelboys hebben we ook een volgens hetzelfde principe werkende volleybalploeg”, zegt sportfunctionaris Kris Hermans.

Muziektheater

En dan zijn er nog een resem nietsportieve projecten, ook gericht op heropname in de maatschappij. “We nemen ieder jaar deel aan De Warmste Week van Music For Life door sjaals te breien, koekjes te bakken, en die vervolgens met onze gedetineerden te verkopen op de kerstmarkt in Hoogstraten. En enkele weken geleden was er muziektheater waarbij veertig gedetineerden en veertig Hoogstraatse burgers aanwezig waren”, zegt adviseur-gevangenisdirecteur Vansteenkiste.

Maar ook in andere gevangenissen zijn er gelijkaardige projecten lopende. “Klopt”, zegt woordvoerder van het gevangeniswezen Kathleen Van De Vijver. “In de gesloten inrichting van Oudenaarde nemen de gedetineerden al tien jaar deel aan een tafeltenniscompetitie waarbij er wekelijks uitdagers op bezoek komen. En in de halfopen instelling van Ruislede (samen met Hoogstraten de enige twee open instellingen in Vlaanderen, red.) wordt er jaarlijks een halve marathon georganiseerd waaraan zowel gedetineerden, begeleiders, personeel als buitenstaanders kunnen deelnemen.”

FOTO JOREN DE WEERDT Als FC Patershof toekomt in de gevangenis, moet er eerst een waslijst aan controles doorlopen worden.