Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Oorlogje om herdenking van de Groote Oorlog
Eerbetoon aan maarschalk Pétain breekt president Emmanuel Macron zuur op
Het is niet de week van Macron. Het land stond al op stelten door de dieseltaks, de Franse president werd zwaar onder vuur genomen na uitspraken over generaal Pétain. Samen met zeven andere Franse maarschalken zou die herdacht worden als held van WOI. Pétain was ook de baas tijdens het Vichy-regime dat collaboreerde met de Nazi’s. De rel overschaduwt de viering van de wapenstilstand, zelfs nu de hulde is ingetrokken.
Net zoals alle regeringsleiders en staatshoofden in Europa – al is het wat minder in Duitsland – zit Emmanuel Macron met 11 november in het hoofd. De herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog. Ook de legerleiding plande een aantal evenementen, waaronder een ceremonie in Les Invalides in Parijs voor de ‘heldhaftige’ maarschalken uit WOI. Acht zijn er dat, onder wie Philippe Pétain. Dat initiatief kreeg tegenwind, want Pétain mag dan een held geweest zijn tijdens de Eerste Wereldoorlog, hij werkte ook mee met de nazi’s in de Tweede.
Groot soldaat
De herdenking is een initiatief van het leger. De president zal niet aanwezig zijn tijdens de herdenking, toch kreeg Macron tijdens een rondreis langs NoordFranse dorpen waar het bloedvergieten plaatsvond, vragen over de affaire. In zijn antwoord noemde hij Pétain een “groot soldaat in de Eerste Wereldoorlog”. “Het is goed dat we de maarschalken herdenken die Frankrijk de overwinning schonken.” Daar waren joodse organisaties, patriotten en politici het absoluut niet mee eens. Voor hen staat Pétain symbool voor antisemitisme, fascisme en oorlogsmisdaden.
Nochtans had Macron wel een beetje gelijk. Pétain was zowat de enige van de Franse – en ook Engelse – bevelhebbers die zijn heldenstatus na de oorlog niet snel verloor. Zijn collega’s kregen bijnamen als ‘bloedzuiper’ of ‘slachter’ en werden beschuldigd van massamoord, door hun heilig en blind geloof in de grootscheepse aanval. Pétain was een van de weinigen die soldaten niet als kanonnenvlees beschouwde. Hij was een voorzichtige tacticus die grote offensieven vermeed en verbeterde ook de levensomstandigheden aan het front.
Uitputtingsslag
Zijn militaire heldenstatus heeft Pétain te danken aan de Slag van Verdun in 1916, waar hij de val van de stad – en de rest van Frankrijk – voorkwam. Hij verbreedde de modderige toegangsweg naar het front en liet hem volgooien met steenslag. Op die manier konden zware vrachtwagen op- en afrijden met bevoorrading en wapens en reservisten, en werd de tijd in de loopgraven ingekort. Die frisheid leverde de Franse troepen voordeel op in de uitputtingsslag.
Als beloning werd Pétain in 1918 bevorderd tot maarschalk en kreeg hij de opperste macht in het leger. In 1940 werd hij vicepresident om de nazi’s te stoppen, maar hij gooide het op een akkoordje met Hitler. De nazi’s mochten Noord-Frankrijk – inclusief Parijs – bezetten, Pétain kreeg de rest van het land. Zijn Vichyregime werkte ijverig mee aan het opsporen en deporteren van joden en doden van verzetsstrijders. Na de oorlog werd hij veroordeeld wegens hoogverraad Hij stierf in de gevangenis in 1951,
95 jaar oud. Held van extreemrechts
Macron benadrukte dat Pétain “verschrikkelijke keuzes” had gemaakt. “Ik vergeef niets. Maar ik zal niets van onze geschiedenis wissen. Jullie creëren jullie eigen controverse, mijn kinderen”, zei hij. Opnieuw een ongelukkige – of provocerende – uitspraak. ‘Mijn kinderen’ gebruikte Pétain om de Fransen aan te spreken in zijn kersttoespraak in 1940.
Om zijn gelijk te halen haalde Macron het voorbeeld aan van Charles De Gaulle, de bevrijder van Frankrijk. In 1966 had die bij een hulde over zijn tegenstander gezegd dat ondanks zijn “misdaden op latere leeftijd” zijn “rol in de overwinning in WOI door het land niet mag gecontesteerd noch aangevochten worden”. Tot 1995 werd Pétain overigens door alle presidenten geëerd. In 1973 legde Georges Pompidou bloemen op het graf, bij de herbegrafenis van zijn lichaam dat geroofd was door een extreemrechts commando. Giscard d’Estaing deed het in 1978, bij de zestigste verjaardag van de wapenstilstand. Onder Mitterand kwam er zelfs elk jaar een bloemenhulde, als ‘Republikeinse traditie’.
Einde ritueel
Pas in 1995 maakte Chirac een einde aan het ritueel, toen het Front National plots scores boven 10% begon te halen. Voor extreemrechts is Pétain een baken, onder meer omdat hij traditionele waarden en de familie hoog in het vaandel voerde. Hij verving in 1940 zelfs de leuze ‘Gelijkheid, broederlijkheid en vrijheid’ door ‘Werk, familie en land’.
Nu de opvolger van FN, Rassemblement National, populairder is dan ooit, mag Pétain niet herdacht worden. Gisteren stelde de regering dat het een ‘vergissing’ was. “Er komt een eerbetoon voor de maarschalken. Sommigen dachten dat ook Pétain herdacht zou worden. Maar het gaat alleen om maarschalken zonder schandvlek”, klonk het. Maar het kwaad is geschied. Over 11 november hangt in Frankrijk een donkere schaduw. Joseph
Won als opperbevelhebber de slag om de Marne maar vanuit zijn offensieve drang zorgde zijn leiding voor de ene na de andere nederlaag en slachtpartij, waaronder Verdun en de Somme. Daarna werd hij weggestuurd en kreeg als bedankje de bevordering tot maarschalk.
Joffre