Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Hoe een insectenplaag tot de doorbraak van extreemlinks leidde
Op zoek naar het succes van PVDA in Zelzate, waar de marxisten mee in het gemeentebestuur stappen
Dat de extreemlinkse Partij van de Arbeid (PVDA) net in het OostVlaamse Zelzate doorbreekt, is geen toeval. In deze oude, grauwe arbeidersgemeente is de partij de voorbije twintig jaar uitgegroeid tot een vaste waarde. “Door met de echte problemen van de mensen bezig te zijn”, zegt pionier Frans Van Acoleyen. “Het is allemaal begonnen met een insectenplaag waar niemand anders zich om bekommerde.”
“Ach, laat ze maar eens proberen. We zullen wel zien.” Op het marktplein van Zelzate reageren de meeste inwoners gelaten op hun nieuwe, dieprode gemeentebestuur. “Zo erg zal het wel niet worden”, is een vaak gehoorde reactie. Al zijn er ook kritische stemmen. “Waar gaan ze het geld halen om hun programma uit te voeren?”, vraagt een Zelzatenaar zich af. Maar al bij al gematigd.
Het contrast met de Wetstraat kan niet groter zijn. Daar werd de machtsdeelname van PVDA afgelopen weekend gebombardeerd tot “een zwarte dag” en “het doorbreken van het cordon sanitaire”. Net omdat het de eerste keer is dat extreemlinks mee in een gemeentebestuur zit. Iets wat tot nog toe zelfs in Wallonië en Brussel niet is gelukt.
Armoede en criminaliteit
In Zelzate, waar PVDA voor de derde verkiezing op rij 22% haalde, is de verrassing minder groot. Het is een bijzondere gemeente. De armoede en criminaliteit liggen een pak boven het Vlaamse gemiddelde. Oude arbeiderswijken liggen in de schaduw van de zware industrie. Hoge schouwen drijven donkere wolken over het dorp. Het kanaal Gent-Terneuzen snijdt de gemeente pal doormidden en een drukke steenweg loopt dwars door het centrum. Het marktplein is meer een veredelde parking dan een gezellige dorpskern. Ondanks de regen en wind smaakt de lucht er naar een Brussels kruispunt tijdens het spitsuur.
Net door de nabijgelegen industrie en de vele arbeiders die in de buurt kwamen wonen, heeft de gemeente een lange socialistische traditie. Tot twee huisartsen van Geneeskunde voor het Volk zich ongeveer twintig jaar geleden zorgen begonnen te maken over de leefomstandigheden van de arbeiders in Klein-Rusland en andere achtergestelde wijken.
Van het kastje naar de muur
“Het is eigenlijk begonnen met een insectenplaag in enkele tientallen huizen dicht bij de spoorweg”, zegt Frans Van Acoleyen, één van die twee artsen. “Dat waren miljoenpoten en dat was heel vervelend. Maar het ergste was dat geen enkele instantie die mensen serieus nam. Ze werden van het kastje naar de muur gestuurd. Wij hebben er dan mee onze schouders onder gezet, en met succes. Dankzij ons is er een onderzoek gebeurd waaruit bleek dat die beestjes daar via de trein kwamen. We hebben een klacht ingediend bij de spoorwegen, die voor de kosten moesten opdraaien.”
Dat was het begin van een steile opgang van PVDA in Zelzate. De twee artsen richtten een partijafdeling op, en haalden in 2000 al meer dan 10% van de stemmen, om daarna nooit meer onder de 20% te zakken. “Dat komt omdat de mensen het gevoel hadden dat wij de enigen waren die echt bekommerd waren om hun problemen”, zegt Van Acoleyen. “Dat hadden we geleerd uit de insectenplaag. We moesten niet met de grote verhalen bezig zijn, maar wel met de concrete problemen van de mensen.”
“Tegelijk begonnen we acties op te zetten samen met andere mensen en verenigingen”, zegt de nieuwbakken PVDA-schepen Steven De Vuyst. “Dat hebben we bijvoorbeeld gedaan tegen het betalend parkeren, waardoor je in Zelzate nog steeds vrij kan parkeren. Hetzelfde met onze actie tegen de privatisering van de kinderopvang, waarbij we zelfs met tweehonderd mensen naar de gemeenteraad getrokken zijn.”
Tegelijk groeide het patiëntenbestand van Geneeskunde voor het Volk, waar iedereen tegen terugbetalingstarieven wordt verzorgd. Daar zitten nu vijf huisartsen, onder wie de PVDA-schepen Geert Asman.
Man van het harde woord
Al zou de coalitievorming niet gelukt zijn als de huidige, liberale burgemeester zich niet zo onpopulair had gemaakt. “Alles beter dan Frank Bruggeman”, is bij meerdere Zelzatenaren te horen. Een man van het harde woord, die het conflict niet vermijdt. Het ontnam veel sp.a’ers de voorbije weken de zin om met hem in zee te gaan. Dan liever met PVDA.
“Het laatste woord daarover is nog niet gezegd”, reageert Bruggeman. “Ik vraag een hertelling van de stemmen en zal er alles aan doen om deze coalitie te bekampen. Ze dreigt Zelzate naar de rand van de afgrond te leiden.” “We zullen wel zien”, zegt de Zelzatenaar.