Een bijeenkomst van een dag

Nooit meer oorlog.” Nooit zijn deze woorden zo vaak uitgesproken als tijdens het voorbije weekend. Over de hele wereld, van Nieuw-Zeeland tot Frankrijk, werd het einde van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Delegaties uit bijna honderd landen luisterden in Parijs naar de toespraak van de Franse president Emmanuel Macron: “Laat deze bijeenkomst er niet een zijn van één dag. Deze broederschap nodigt ons uit om de enige strijd te voeren die er echt toe doet: die voor de vrede, die voor een betere wereld.” Zouden de wereldleiders op de tribune van de Champs-Elysées het gewicht van de verantwoordelijkheid gevoeld hebben die met deze woorden op hun schouders werd gelegd? Zaterdag woonden de Duitse bondskanselier Angela Merkel en Emmanuel Macron al een plechtigheid bij aan het monument in Compiègne, waar de Wapenstilstand honderd jaar geleden getekend werd. Heel even legde Angela Merkel toen haar hoofd op de schouder van haar collega. Een beeld dat onmiddellijk de wereld rondging en waaraan je veel interpretaties kan geven. Maar dit is misschien wel de mooiste, eentje waarvan je hoopt dat het de juiste is: als je de miljoenen doden en het eindeloze leed herdenkt dat honderd jaar geleden in naam van jouw land werd aangericht, als je weet dat iedereen nu op jou rekent om zoiets nooit meer te laten gebeuren, dan wordt het je misschien wel even te machtig. Dan zoek je steun bij een collega, in de hoop dat de immense verantwoordelijkheid samen gemakkelijker te dragen is dan alleen, om te tonen dat je elkaar nodig hebt.

Merkel en Marcon stonden daar als het symbool van de Europese eenheid, van “nooit meer oorlog” op het oude continent, allebei goed wetend hoe broos die eenheid de jongste jaren geworden is. De Brexit, de opkomst van extreemrechts, de toename van racisme en antisemitisme, de verdeeldheid tussen Oost- en West-Europa over de vluchtelingencrisis, de moeilijke relatie met Trump aan de westkant en met Poetin aan de oostgrens … Er is politieke moed nodig om in deze omstandigheden te blijven geloven in samenwerking en dialoog. Toch hebben Europa en de rest van de wereld meer dan ooit leiders nodig die dat geloof uitdragen en met elkaar delen. Bijna honderd politieke leiders hebben dat in Parijs waardig en eensgezind gedaan. En nu maar hopen dat ze goed naar Macron geluisterd hebben: “Laat deze bijeenkomst er niet een zijn van één dag.”