Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Zwarte Pieten-oorlog woedt voort
Nederland in rep en roer, ook in Antwerpen willen actievoerders de straat op
In Nederland start vandaag een kortgeding dat is aangespannen door actiegroepen die de intocht van Sinterklaas zaterdag in Zaanstad willen verbieden, omdat ze die racistisch vinden. Vier actiegroepen hebben al aangekondigd dat ze zaterdag willen actievoeren in Zaanstad, twee pro- en twee anti-Zwarte Piet.
Het is de zoveelste episode in de verhitte Zwarte Pieten-discussie, die in Vlaanderen veel minder hard gevoerd wordt. Al is er ook in Antwerpen sprake van een groepje actievoerders dat momenteel nog in overleg is met stad en politie.
Afgelopen vrijdag legde een Nederlandse rechter nog taakstraffen op tot 240 uur aan de actievoerders die tijdens de Nederlandse Sinterklaasintocht van vorig jaar in het Friese Dokkum de weg blokkeerden. Ook de jaren ervoor ging het er heftig aan toe, met relletjes en strenge beveiliging.
Ook dit jaar zoeken de actievoerders de confrontatie op. De stichting Majority Perspective daagt de publieke omroep NTR, burgemeester van Zaanstad Jan Hamming, de mediawaakhond, de Nederlandse staat, Kijkwijzer (dat films labelt en aangeeft voor welke leeftijd ze geschikt zijn) en mediabedrijf Vinke Vision voor de rechter. De actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) heeft acties aangekondigd in zeker achttien plaatsen bij de lokale intochten van Sinterklaas, onder andere in Den Haag en Rotterdam.
Om het protest niet uit de hand te laten lopen, zullen toeschouwers in Zaanstad zaterdag eerst door een jassen- en tassencontrole moeten. De actiegroepen krijgen plaatsen toegewezen die ver uit elkaar liggen.
Zaterdag meert Sinterklaas ook aan in Antwerpen. De politie heeft contact opgenomen met mensen die in Antwerpen willen actievoeren. Het stadsbestuur en de politie moeten nog beslissen of daar toelating voor wordt gegeven, maar doorgaans wordt dat niet geweigerd. Het zou gaan om Voorpost, dat vermoedelijk wil actievoeren voor Zwarte Piet in zijn ongewijzigde gedaante.
Op sportschoenen
Ketnet verwacht geen problemen zaterdag. “Al in 2015 hebben wij de ‘roetveegpieten’ geïntroduceerd”, zegt Hans Van Goethem van de VRT. “Ook de gouden oorringen en de rode lippen hebben we toen laten vallen. In plaats van pruiken met kroeshaar, dragen de pieten gewone zwarte pruiken. Ze dragen ook sportschoenen in plaats van schoenen met gespen. We hebben de stereotiepe kenmerken die als kwetsend kunnen worden ervaren door mensen van Afrikaanse afkomst, weggehaald, zonder de traditie van het Sinterklaasfeest overboord te gooien.”
Dat gebeurde zo veel mogelijk achter de schermen, zonder er de nadruk op te leggen. “We hebben het debat nooit opgezocht, omdat Sinterklaas een kinderfeest moet blijven. We zien ook dat er kinderen van verschillende origines komen kijken als Sinterklaas aanmeert en dat ze daar plezier aan beleven.”
In 2016 ondertekenden grote spelers zoals Studio 100, vtmKzoom, Ketnet, de onderwijskoepels, de Gezinsbond en Dreamland het Pietenpact, een initiatief van het Vlaams-Nederlandse cultuurhuis deBuren voor een sinterklaasfeest “zonder raciale stereotyperingen”. Al zorgde dat pact er uiteindelijk voor dat de discussie alleen maar heviger werd.
Regenboogpieten
De enige anti-Zwarte Pieten-actie die er in het verleden geweest is in Antwerpen, was van burgerrechtenbeweging Movement X van Dyab Abou Jahjah, dat in 2014 achter het stadhuis een statement maakte met gele en oranje pieten. Zij stelde toen burgemeester Bart De Wever in gebreke voor de in hun ogen racistische Zwarte Pieten bij de Sinterklaasintocht. Het jaar erop zagen de Zwarte Pieten die aanmeerden er dus al anders uit. “Wat mij betreft, is het in de goede richting geëvolueerd”, zegt Dyab Abou Jahjah. “Lang niet overal in Vlaanderen zijn de Zwarte Pieten met kroeshaar, rode lippen en gouden oorringen verdwenen, maar Ketnet en andere grote spelers houden wel rekening met de gevoeligheden. Ik heb geen weet van acties dit weekend.”
In Nederland werden bij de intocht in Gouda in 2014 clowntjes-, kaas- en stroopwafelpieten geïntroduceerd, maar die werden door beide kampen niet erg enthousiast onthaald. De roetveegpiet is intussen ook in Nederland goed ingeburgerd. Vanavond begint het Sinterklaasjournaal met Dieuwertje Blok, dat door Nederlandse kinderen massaal wordt bekeken. De verhaallijnen en de pieten die daarin worden opgevoerd, worden ook door veel Nederlandse scholen overgenomen.
In België wordt volgend jaar een nieuwe reeks opgenomen van
Dag Sinterklaas, die in het najaar van 2019 wordt uitgezonden. Ook daarin zal de roetveegpiet een belangrijke rol spelen. Ketnet koos eerder dit jaar onverwacht voor Wim Opbrouck als hoofdrolspeler, in plaats van Jan Decleir. Dit jaar is dan ook het laatste jaar waarin Jan Decleir een belangrijke rol zal spelen tijdens de jaarlijkse intocht. Omdat het stadhuis gerenoveerd wordt, meert Sinterklaas nu aan op het Eilandje. Daarna wandelt hij met zijn roetveegpieten in een feestelijke stoet naar het MAS, om daar de kinderen toe te spreken.
Dyab Abou Jahjah
Zwarte Piet-activist
‘‘Het is in de goede richting geëvolueerd. Ik heb geen weet van acties.’’