Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Antwerpen zakt weg
de bodem. En zo’n lage waterstand heeft invloed op het volume van de grond.”
Goed voorbeeld daarvan is het Antwerpse Stadspark. Het water van de vijver is al meer dan een jaar weg door de vele werken in de buurt.
Kempen stabiel
Voor u zich met uw waterdichte zevenmijlslaarzen naar stabieler gelegen gebieden begeeft: er is geen reden tot paniek. Volgens het Havenbedrijf zal hoogstens het wegdek schade oplopen. En dan nog alleen met een scheurtje hier en daar. Uw woonst zal van zo’n trage verzakking niks voelen. “In het Nederlandse Groningen daalt de ondergrond even snel”, zegt Temmerman. “Daar hebben ze wel problemen met de woningen. Maar in Groningen zakt de ondergrond door gaswinning. Daar zijn ze in Antwerpen helemaal niet mee bezig.”
In de Kempen is de ondergrond stabiel. In Limburg zitten ze zelfs met een verhoging. “Daar hebben ze vroeger het grondwater verlaagd om mijngangen te bouwen. Anders zouden die gangen natuurlijk vollopen. Maar sinds de mijnbouw gestopt is, is het grondwater weer beginnen te stijgen. Daardoor kruipt ook de bodem langzaam weer naar boven.”
Koeienhuiden
In de Antwerpse binnenstad schommelt de daling van de grond tussen 1 en 3 millimeter. En dat is nu ook niet zo’n verrassing. De ondergrond van onze stad is nooit de stevigste geweest. In de prehistorie al was de toen nog mini-metropool erg nat en moerasachtig. In de middeleeuwen was het huidige Eilandje zelfs één groot zompig moerasgebied met grachten en sloten. “De stad is dan ook gebouwd op moerasgebied”, zegt stadsgids Tanguy Ottomer. “De Meir kennen we vandaag als een mooie en statische winkelstraat, maar een dikke zevenhonderd jaar geleden was dat één groot moerasgebied gelegen naast de stad, die toen tot aan de Meirbrug liep. De naam Meir betekent trouwens ‘meer’.”
Ottomer verwijst ook naar de Antwerpse Kathedraal. “Die had vroeger trappen aan de ingang, zodat er geen water kon binnensijpelen. Vol- gens de legende zouden de funderingen van de kathedraal, samen met die van de Boerentoren, verstevigd geweest zijn met koeienvellen omdat de vochtige ondergrond de muren begon aan te tasten. Dat zijn anekdotes die je kunt lezen in de
en daarom niet noodzakelijk waar. Maar het zegt wel iets over de vochtige ondergrond waarmee Antwerpen te maken heeft gehad.”
Suske en Wiske-verhalen,
Kerk verplaatst
Antwerpen is een erg vlakke stad, maar heeft veel microreliëf. En die lager gelegen gebieden waren vroeger steevast zompig. “De wijk Dam bijvoorbeeld, in het noorden van de stad, verwijst naar de dam die de moerassige vallei van het Schijn tussen de hoger gelegen Stuivenberg en Merksem/Deurne doorkliefde”, zegt Tim Soens, hoogleraar geschiedenis aan de UAntwerpen. “De Sint-Pauluskerk is in de 13de eeuw zelfs een paar tientallen meters verplaatst omdat ze voortdurend overstroomde in zo’n lager gelegen moerassig gebied.”
Antwerpen heeft ook vandaag nog een echt moerasgebied. In het noordelijke district Ekeren ligt De Bospolder annex het Ekers moeras, een 85 hectare groot gebied met veel bos, grasland en natuurlijk open water. U kunt er vrij wandelen. En vooral veel vogels spotten.
Tanguy Ottomer
Stadsgids
‘‘Volgens de legende zouden de funderingen van de kathedraal verstevigd geweest zijn met koeienvellen omdat de vochtige ondergrond de muren begon aan te tasten.’’