Loonblokkering dreigt, vakbonden slaan alarm

Conjunctuur hoog, maar belastingdruk stijgt en koopkracht daalt: vakbonden eisen meer

De vakbonden scherpen nu al de messen voor het tweejaarlijks loonoverleg met de werkgevers dat begin 2019 is gepland. De eerste cijfers van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB), die tweejaarlijks berekent hoeveel de lonen mogen stijgen, wijzen op “weinig tot geen ruimte” voor loonopslag de komende twee jaar. “Onaanvaardbaar voor de werknemers”, waarschuwen de bonden. “De koopkracht van de mensen gaat achteruit.” Zij houden op 14 december een nationale actiedag.

De lonen zullen de komende jaren stijgen, maar het is nu al zeker dat het met niet veel zal zijn. Nog voor de onderhandelingen met de werkgevers moeten beginnen, waarschuwen de vakbonden al: nu de economie goed draait en de winsten van de bedrijven groot zijn, moeten ook de werknemers iets krijgen. Dat de belastingdruk in ons land nog is gestegen en de koopkracht volgens sommigen is gedaald, geeft hen nog meer munitie. “Wij zullen niet tevreden zijn met peanuts.”

De regering is al niet zeker of ze het tot aan de verkiezingen uithoudt en gisteren kwam er nog meer slecht nieuws. Volgens het Europees statistisch bureau Eurostat is de belastingdruk vorig jaar opnieuw gestegen. Alleen in Frankrijk liggen de belastingen en sociale bijdragen hoger.

Na een sterke daling van de belastingen in 2016 gaat het voor de regering-Michel, die van lastenverlagingen haar handelsmerk maakte, dus weer de foute kant op. En hoewel de Nationale Bank stelt dat onze koopkracht wel is gestegen, liet de Internationale Arbeidsorganisatie dinsdag het tegenovergestelde optekenen. Ook al geven specialisten de NBB gelijk, toch is het een vervelende zaak voor de regering.

Alarmbel

Het is in elk geval koren op de molen van de vakbonden. Nu koopkracht met het fenomeen van de gele hesjes een hot item wordt, trokken zij gisteren aan de alarmbel over onze lonen. Hoeveel die volgend jaar en in 2020 mogen stijgen, daarover moeten ze begin 2019 nog onderhandelen met de werkgevers. Maar dat het niet veel zal zijn, staat nu al vast. Want de regering verstrengde de wet die zegt dat onze lonen niet sneller mogen stijgen dan in onze buurlanden. Een verplichte veiligheidsmarge van 0,5% en de loonindexering die vrij stevig is door de hoge inflatie zorgen er daarnaast voor dat er nauwelijks nog ruimte overblijft om die lonen nog eens op te trekken.

Volgens ABVV-voorzitter Robert Vertenueil zouden onze lonen de komende twee jaar daarom maar 0,2% mogen stijgen. Dat cijfer wilde gisteren niemand bevestigen omdat het rapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (de basis voor de loonnorm) pas in januari klaar is. Maar dat de werknemers op niet veel moeten hopen, gaf iedereen toe.

En dat kan volgens de vakbonden niet. Het socialistische ABVV heeft het over een onaanvaardbare loonblokkering op een moment dat de winsten van de bedrijven en de dividenden hoog zijn. Ook grote broer ACV en het liberale ACLVB springen op dezelfde kar. “Na alle inleveringen én na alle zegeberichten van de regering en werkgevers over de florissante economie willen de mensen die zich dag in dag uit uit de naad werken meer loon. We willen dus een correcte loonmarge. Mensen moeten nu de vruchten van al hun inspanningen plukken,” stelt ACV-woordvoerder David Vanbellingen.

Te strikte loonwet

De syndicaten vragen de werkgevers om zich inschikkelijk op te stellen, maar willen ook dat de regering op termijn de loonwet terugschroeft. Die is zo strikt dat er van onderhandelingen gewoon geen sprake meer is, luidt het.

Officieel willen de werkgevers niet reageren. Maar achter de schermen valt wel te horen dat ze niets anders kunnen dan de wet te volgen. Als blijkt dat die geen hoge marge toelaat, valt daar niets aan te doen.

De onderhandelingen over de loonnorm, officieel het interprofessioneel akkoord (IPA), moeten in januari nog beginnen, maar nu al is duidelijk dat de kans op een akkoord niet heel groot is. En indien de sociale partners er niet in slagen een IPA af te sluiten, moet de regering de knoop doorhakken. Op enkele weken voor de verkiezingen is dat een vergiftigd geschenk.

Zeker nu de gele hesjes de druk op de politieke partijen over de stijgende prijzen hoog houden. PVDA diende uitgerekend gisteren een wetsvoorstel in om de dieselen benzineprijs weer in de indexkorf te steken, om zo de lonen weer sneller te kunnen laten stijgen.