Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Van linkse pamfletten tot Dan Brown: De Groene Waterman bestaat vijftig jaar
Boekhandel viert zaterdag gouden jubileum met literair ontbijt en receptie
Boekhandel De Groene Waterman viert zaterdag zijn vijftigste verjaardag met onder meer een literair ontbijt en een receptie. In de loop der jaren groeide de zaak, die niet alleen boeken verkoopt maar ook regelmatig manifestaties organiseert, uit tot een vaste waarde voor de literatuurminnende sinjoor.
Katrien Merckx (47) werkt ondertussen 22 jaar in De Groene Waterman en is technisch gezien de zaakvoerster, al wil ze meteen benadrukken dat ze niet ‘de baas’ is. “We hebben vijf werknemers en ik ben inderdaad diegene die alles zo’n beetje bestiert. Maar de verhoudingen zijn eerder horizontaal. Iedereen heeft een gelijke inbreng. We zijn een coöperatief.”
Boeken stelen
De Groene Waterman werd opgericht door de Nederlander Jef Sprankenis, die in 2003 overleed, en daar had de ’68-beweging alles mee te maken. “De winkel is er gekomen toen er in mei 1968 plots sprake was van een tegencultuur. Daar wilde hij actief aan deelnemen. De originele slogan was ‘informatiecentrum voor sublectuur’”, lacht ze. “Hij verkocht niet alleen boeken, maar ook linkse pamfletten en zelfs bootlegplaten. Dat laatste was natuurlijk volstrekt illegaal, maar daar trok Jef zich niks van aan. Hij was een vrijbuiter. Als een uitgever bepaalde werken niet wilde leveren, dan ging Jef die gewoon ‘stelen’ in boekenwinkels in Amsterdam.”
De winkel was aanvankelijk ge-
vestigd in de Jezuiëtenrui (naast café De Leeuw van Vlaanderen) en vond na een kort verblijf in de Lange Koepoortstraat zijn huidige plek in de Wolstraat. Sprankenis besloot er toen, in de jaren tachtig, de brui aan te geven en de zaak werd overgenomen door uitgeverij EPO, die nog steeds hoofdaandeelhouder is maar zich niet bemoeit met de dagelijkse gang van zaken.
Hun publiek bestond aanvankelijk uit de linkse intellectuele middenklasse. “Maar die mensen werden ouder en we wilden echt vernieuwing. Daarom hebben we een samenwerking met de Universiteit Antwerpen opgestart. Zo komen er niet alleen studenten van de afdeling taal- en letterkunde hier hun stage doen, onze beste ambassadeurs, maar ze worden door hun profs ook naar ons gestuurd voor hun studiemateriaal. Wij zijn tenslotte de enige boekhandel die bepaalde werken aanbiedt”, lacht Katrien. “Maar we hebben nu dus ook een jonger publiek, al blijft de oude garde ook over de vloer komen.”
De Groene Waterman heeft een erg ruim aanbod. Ze zijn met name gespecialiseerd in geschiedenis, filosofie, sociologie en actualiteit, al komen fictie en poëzie ook uitgebreid aan bod. “Maar als iemand pakweg de nieuwe Dan Brown wil lezen, dan hebben we die waarschijnlijk wel liggen, of we kunnen het snel bestellen. Je moet een evenwicht zoeken tussen je visie en het commerciële aspect. Maar we blijven eigenzinnig, met een door vakkennis ondersteund assortiment.”
Frankeermachine in brand
Waar komt de naam van de winkel eigenlijk vandaan? “We weten erg weinig over Jef, maar hij had in zowel Nederland als België heel veel contacten en zijn sterrenbeeld was Waterman. Hij was ook geïnteresseerd in astrologie. En destijds was hét progessieve weekblad. Anderzijds werd Hendrik Conscience destijds blijkbaar ‘het groen water-
De Groene Amsterdammer manneke’ genoemd en in de Tsjechische literatuur bestaat ook een personage met dezelfde naam. We hebben kortom geen flauw idee.”
Katrien vindt het fijn dat veel beginnende, en inmiddels beroemde, auteurs bij hen over de vloer kwamen. “Daar mogen we best trots op zijn. We organiseren trouwens ook geregeld debatten en literaire voorstellingen. Dan gaan we vooral voor inhoudelijke kwaliteit en proberen polemiek te vermijden, al zitten we natuurlijk links van het centrum.”
Eind jaren negentig brak er, dankzij een kapotte frankeermachine, brand uit in hun magazijn. “Er was veel schade. Niet alleen omwille van de brand zelf, maar ook door de rook en de bluswerken. Toen moesten we al onze boeken voor een spotprijsje verkopen – de mensen stonden tot achter de hoek aan te schuiven. Het mooie is dat er toen heel wat vrijwilligers kwamen die hun mouwen uit de handen staken om de zaak opnieuw in te richten. Amper een maand later waren we alweer open. Triest, maar er is iets heel moois uit voortgekomen.”
groenewaterman.mijnboekhandelaar.com