De stakers hebben gelijk, maar ...

In een land dat stil lag gisteren klonken de discussies over hoeveel werknemers mogen verdienen des te luider. U kent de riedels intussen wel. De regering en de bedrijven vinden dat onze koopkracht genoeg stijgt door de tax shift en de indexverhoging. Een loonsverhoging daar nog bovenop met meer dan 0,8% zou onze concurrentiepositie te zeer verzwakken. De vakbonden vinden dat het beter kan vanwege de mooie jaren die bedrijven achter de rug hebben. Een deel van die winst zou moeten doorsijpelen naar de werknemers.

Beide partijen hebben gelijk in hun vertrekpunt: de koopkracht is effectief toegenomen, en de winsten van bedrijven zijn ook verschillende jaren na mekaar riant geweest.

“Ja maar”, zeggen ze dan bijvoorbeeld bij Unizo, “bedrijven geven winstreserves niet aan de aandeelhouders maar zetten ze opzij om te investeren in de digitalisering.” De bonden zeggen dan weer dat de werknemers een deel van de koek moeten krijgen, “niet slechts de kruimels”.

Als je het bekijkt op langere termijn hebben de vakbonden nog meer een punt. In de voorbije twintig jaar is volgens economen een geleidelijk groter deel van het nationaal inkomen naar het kapitaal gegaan (aandeelhouders, investeringen ...) en een kleiner deel naar de werknemers. In Amerika was dat nog veel scherper het geval dan bij ons, stelt de Leuvense econoom André Decoster. De evolutie is volgens Koen De Leus van BNP Paribas Fortis het gevolg van de globalisering en de digitalisering, die de positie van de werknemer hebben verzwakt.

Maar dan komt de hamvraag: je mag de lonen in België niet los zien van die in andere landen. Hoe groot is de marge voor je bedrijven weer met een voor iedereen nadelige loonhandicap opzadelt? Vast staat dat de loonstijgingen in Duitsland en Nederland iets hoger liggen dan 0,8%.

De discussie wordt dan snel ideologisch: kies je meer voor het liberale, kapitalistische model – hoe sterker de bedrijven, hoe beter voor iedereen – of voor meer verdeling?

Het signaal van de algemeen opgevolgde staking was sterk en duidelijk gisteren. Het ging overigens over meer dan lonen. Minstens zo vaak klagen werknemers zaken als stress, werkdruk en pensioenregeling aan. Het is nu wachten op het volgende signaal, dat van de kiezer op 26 mei.