Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Grondwet is hopeloos verouderd, hij moet nú een update krijgen”
Modernisering zou Belgische rechters minder afhankelijk maken van Europese en internationale teksten
Tientallen academici roepen de politiek op om de Grondwet aan te passen. “De huidige is een hopeloos verouderd document uit de negentiende eeuw.”
“Ik ben tot het inzicht gekomen dat het niet mogelijk is een meerderheid voor een grondwetsherziening te vinden”, zei Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) eind vorige maand.
Daarmee dreigt de Grondwet voor het eerst sinds 1985 niet gewijzigd te kunnen worden. Om artikels van de basistekst van onze democratie aan te passen, moeten die immers voor de verkiezingen worden ‘opengezet’.
Een herziening van de Grondwet wordt in ons land haast gelijkgesteld aan een staatshervorming, en daar is zeker aan Franstalige kant geen animo voor. Maar een grote groep specialisten verzet zich tegen die zienswijze. “Dit is meer dan ooit de gelegenheid om het te hebben over de andere delen van de Grondwet”, zeggen politicoloog Dave Sinardet (Vrije Universiteit Brussel) en constitutionalist Toon Moonen (UGent), de Nederlandstalige initiatiefnemers.
Samen met drie Franstalige collega’s organiseerden Sinardet en Moonen discussies tussen zo’n zestig collega’s van over het hele land. “De consensus was duidelijk. Onze Grondwet is hopeloos verouderd. Er is nood aan een grondig maatschappelijk debat over de modernisering ervan.”
Heldere verzuchtingen
Uit de bijeenkomsten komen enkele heldere verzuchtingen naar voren. Bij zijn ontstaan in 1831 was de Belgische Grondwet vooruitstrevend op het vlak van individuele grondrechten en vrijheden. Maar vandaag is dat hoofdstuk gedateerd. Algemeen erkende basisrechten als het verbod op foltering of het recht op een eerlijk proces staan er niet in. “De Grondwet is een monumentaal document uit de negentiende eeuw dat ooit heel mooi was, maar nu dringend gerenoveerd moet worden”, aldus Moonen.
“We moeten opnieuw aanknopen met onze voortrekkersrol”, zegt Sinardet.
VN-migratiepact
Zo’n update zou Belgische rechters minder afhankelijk maken van Europese en internationale teksten, die nu vaak noodgedwongen en soms kunstmatig ingeroepen worden, zeggen de experts. Zo zou er kunnen worden tegemoetgekomen aan de kritiek dat rechters zich soms louter baseren op internationale teksten om groepen bepaalde bijkomende rechten toe te kennen. Dat argument stak opnieuw de kop op bij de discussie rond het VN-migratiepact. “Met onze eigen formulering kunnen we onze eigen accenten leggen”, zegt Moonen.
Bovendien zijn grondrechten zo steviger verankerd – een regering kan ons land in theorie eigenhandig terugtrekken uit internationale verdragen. “Daarbij komt dat de Grondwet zo zijn symbolische en pedagogische functie opnieuw kan vervullen”, klinkt het.
Ook in andere constitutionele kwesties die bij de Marrakeshcrisis opborrelden, zoals wanneer een vertrouwensstemming nodig is en wanneer de regering een bepaalde beslissing definitief heeft genomen, willen de experts klaarheid scheppen. Daarnaast werden er tal van andere verbeteringsvoorstellen besproken, ook institutionele.
Vrijdag stellen de academici hun rapport voor en organiseren ze een debat met politici van verschillende partijen. “Als er nu niets gebeurt, volgt er wellicht vijf jaar stilstand”, zegt Moonen.
Toon Moonen Constitutionalist UGent “Als er nu niets FOTO RR gebeurt, volgt er wellicht vijf jaar stilstand.”
Dave Sinardet Politicoloog VUB “We moeten opnieuw FOTO RR aanknopen met onze voortrekkersrol.”