Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Trump zet VS muurvast
President wil via noodtoestand tot 8 miljard dollar vrijmaken
Hij moet en zal zijn muur krijgen. De Amerikaanse president Donald Trump dreigde er al een tijdje mee, maar voegt nu eindelijk de daad bij het woord. Op een persconferentie aan het Witte Huis heeft hij aangekondigd de noodtoestand te zullen uitroepen. Dat manoeuvre moet hem nu toch de nodige fondsen opleveren om zijn beruchte verkiezingsbelofte te kunnen uitvoeren.
“Muren werken voor 100 procent. Iedereen weet dat”, vertelde Trump vrijdag voor de verzamelde pers in de rozentuin van het Witte Huis. “We hebben te maken met een invasie van drugs, een invasie van bendes en een invasie van mensen.” En dat rechtvaardigt volgens hem het uitroepen van de noodtoestand.
Via dat achterpoortje kan Trump alsnog het nodige geld krijgen voor de bouw van zijn muur. Want de noodtoestand uitroepen, geeft hem ruimere bevoegdheden. Hij hoeft dan niet meer te wachten op de goedkeuring van het Congres, maar kan zelf geld uitgeven. Buiten de controle van de volksvertegenwoordiging om. Zo zou hij volgens het Witte Huis dankzij het uitroepen van de noodtoestand liefst 8 miljard dollar (7,1 miljard euro) vrijmaken voor zijn muur op de grens met Mexico.
Shutdown
Trump levert al lang strijd voor zijn paradepaardje. Zo had hij het Congres eerder al 5,7 miljard dollar
(ruim 5 miljard euro) gevraagd voor de muur, maar daar wilden de Democraten niet aan meewerken. De patstelling leidde eerder dit jaar tot de fameuze shutdown, het stilvallen van de overheidsdiensten. Dit keer komt het niet zo ver. Voorafgaand aan het uitroepen van de noodtoestand tekende Trump een compromisvoorstel waarin alvast 1,375 miljard dollar voor de muur wordt vrijgemaakt. Door daarna de situatie aan de grens ook nog eens als noodtoestand uit te roepen, kan Trump het Congres omzeilen en het resterende bedrag weghalen bij bijvoorbeeld Defensie. Maar het manoeuvre wordt hem niet in dank afgenomen. De Democraten vinden dat Trump een noodsituatie uitvindt om een ongewenste beslissing van het Congres te ontwijken. Dat zou betekenen dat Trump de bevoegdheid van de parlementariërs moedwillig ondermijnt. En dat is in strijd met de grondwet. De Democratische parlementsvoorzitter Nancy Pelosi liet weten “alle wettelijke opties” te zullen bekijken om de noodtoestand ongedaan te maken. Een rechter zou dat kunnen doen, maar ook het Congres zelf heeft die mogelijkheid. Daarvoor is wel een tweederdemeerderheid nodig in zowel het Congres als de Senaat. En dat lijkt moeilijk te worden. Want dan blijft de houding van de Republikeinen doorslaggevend.
Gevaarlijk precedent
Desondanks morren ook veel Republikeinen. Velen zijn immers allesbehalve enthousiast over een president die het mandaat van het Congres wegneemt om te beslissen over de centen.
Trump beklemtoont dat hij niet de eerste president is die de noodtoestand uitroept. Dat klopt. Jimmy Carter riep die in 1979 uit na de gijzeling in de Amerikaanse ambassade van Teheran, George W. Bush deed het na 9/11 en Barack Obama op het hoogtepunt van de Mexicaanse griepepidemie. De vergelijking met de situatie aan de Mexicaanse grens gaat echter voor velen niet op. Daar zou geen sprake zijn van een crisis.
De manier waarop Trump zich nu bedient van de noodtoestand, dreigt volgens Republikeinen een gevaarlijk precedent te creëren. Nancy Pelosi suggereerde al dat ook toekomstige Democratische presidenten de noodtoestand zouden kunnen inroepen om aan de macht van het Congres te knibbelen. En dat is precies het schrikbeeld dat veel Republikeinen wensen te vermijden.