De Vlaamse Leeuw voor nieuwkomers

Eén voordeel van een canon, een lijst met ankerpunten in de geschiedenis van Vlaanderen, is dat er een discussie ontstaat over wat daar zeker tussen zou moeten staan, en daar valt altijd wel wat van op te steken. Minstens even interessant is de discussie over zin en onzin van zo’n canon, die onderwezen zou moeten worden aan scholieren en nieuwkomers. Historici vinden het maar niks. Geschiedenis is iets heel complex, een dynamisch gegeven dat varieert afhankelijk van wie het vanuit welk tijdperk en welke invalshoek bekijkt, met veel grilligheden en doodlopende weggetjes. De grote Franse schrijver Voltaire zei ooit dat hij gestopt was met het bestuderen van de geschiedenis omdat die aaneenhangt van toevalligheden en individuen die voor weer een andere wending zorgen, zonder dat er veel logica of intellectueel bevredigende ontwikkelingen in te vinden zijn.

Geef dat in handen van politici, zo vrezen de historici, en voor je het weet maken ze er een verhaal van dat past in hun ideologie, in het geval van de N-VA in hun idee van een Vlaamse natiewording. Een verhaal dat ons zelfbewustzijn en onze collectieve trots moet versterken en als een lichtend kader kan dienen voor nieuwkomers. Maar dat niet voldoende wetenschappelijk gegrond is, te weinig aanzet tot een kritische kijk en dat tot blijvende misvattingen kan leiden.

Zo zou in de Nederlandse canon, die daar nu in scholen wordt onderwezen, een overdreven groot belang worden gehecht aan de ‘Gouden Eeuw’, de zeventiende eeuw waarin Nederlandse wetenschappers, kunstenaars en zakenlui toonaangevend waren in de wereld.

Hoe zou je zelf zijn?

Bij ons is 1302 een in goud gegraveerde datum, met dank vooral aan De Leeuw van Vlaanderen, de historische roman van Hendrik Conscience uit 1838. Maar in de eeuwen daarvoor was die veldslag altijd alleen maar een voetnoot geweest. Het is Conscience die er kort na de onafhankelijkheid van België met de nodige verbeelding een glorieuze strijd tegen de Fransen van maakte, wat later werd gerecupereerd door de Vlaamse Beweging. De zeer heldhaftige ridder Robrecht van Bethune, de zogenaamde Leeuw van Vlaanderen, zat in werkelijkheid in de gevangenis in Frankrijk in die jaren en heeft dan ook nooit een voet op het slagveld gezet. Er streden aan Vlaamse zijde ook honderden manschappen mee uit het graafschap Namen. Begin dat maar eens uit te leggen aan een nieuwkomer.