Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Red de economie, koop een televisie
Is er een recessie op komst? Het zijn in elk geval spannende tijden voor onze economie. De kans op een harde Brexit is groter dan ooit, waardoor de Vlaamse export naar het Verenigd Koninkrijk zou dalen. De handelsoorlog tussen de VS en China dreigt zich tot in Europa te laten voelen. En onze belangrijkste handelspartner, Duitsland, zit op het randje van een recessie. Hoe kunnen we het tij doen keren?
Waarom wordt er gevreesd voor een recessie?
In Duitsland is recessie al een tijdje een hot topic. Want na het tweede kwartaal dreigt ook het derde er één te worden met negatieve groei. Alle Duitse bedrijven verkopen minder dan in dezelfde periode vorig jaar. En als dat twee kwartalen op rij gebeurt, dan zit een land in een recessie.
Een economie kan nu eenmaal niet blijven groeien. “In de VS is er al tien jaar op rij economische groei en ook in Europa is de capaciteit bijna volledig benut”, zegt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING Europa. “We zitten op het maximum van de productiecapaciteit en de werkloosheid staat op historisch lage percentages. In dergelijke omstandigheden kan de boel helemaal stilvallen zodra er een negatieve schok komt.”
Zijn er signalen dat er zo’n negatieve schok op komst is?
“Meer dan één”, zegt Vanden Houte. Zo is er het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China, die ermee dreigen om hoge importtarieven te gaan heffen op elkaars producten. Dat zou leiden tot minder handel, “en daar zie je meteen de weerslag van op de verwerkende nijverheid”. Ook als er een Brexit zonder handelsakkoord komt, zou de handel plots verminderen.
Wat zijn de effecten van die vrees?
Op de beurzen, die vaak een goede graadmeter zijn, worden geregeld forse verliezen opgetekend. En het beste bewijs van zenuwachtigheid bij de beleggers: de omgekeerde rentecurve. “Simpel uitgelegd: normaal krijg je meer rente als je je geld langer uitleent, maar na de rente op drie maanden is nu ook de rente voor twee jaar hoger dan die voor staatspapier op tien jaar”, zegt Vanden Houte. “Dat wijst erop dat mensen denken dat de rentes binnenkort scherp zullen dalen, iets wat tijdens een recessie altijd gebeurt.”
Wat gebeurt er als we echt in een recessie belanden?
“Een recessie is een zichzelf versterkende spiraal, omdat de economie steunt op vertrouwen”, zegt Vanden Houte. “Het gevaar is dat consumenten en bedrijfsleiders hun investeringen uitstellen.”
Consumenten kopen minder snel een nieuwe televisie of een nieuwe auto, of ze gaan wat minder vaak op restaurant. De restauranthouders en de verkopers van auto’s en tv’s krijgen minder bestellingen, waardoor ze minder onderdelen en grondstoffen nodig hebben. De leveranciers van die grondstoffen stellen daardoor hun investeringen uit. En als dat te lang duurt, volgen herstructureringen en ontslagrondes. “En dan bestaat de kans op herstructureringsgolven, zoals die bij Ford Genk,” zegt Vanden Houte, “waardoor de ontslagen werknemers minder geld overhouden om die grote aankopen te doen.”
Wat zijn de gevolgen voor onze portemonnee?
De rente voor leningen zal naar beneden gaan, want op die manier hopen de centrale banken mensen en bedrijven weer de moed te geven om te investeren. Maar omdat die al erg laag is, bijvoorbeeld voor hypotheken, voel je daar als particulier weinig van. “Wie aandelen heeft, zal zo’n recessie wél voelen, want dan worden de beurzen nerveus”, zegt Vanden Houte. “En voor pas afgestudeerden en werkzoekenden zal het moeilijker worden om een job te vinden, omdat de arbeidsmarkt krimpt.”
Is België extra kwetsbaar?
“We zijn een open economie, dus zijn we erg afhankelijk van wat in de wereld gebeurt”, zegt Vanden Houte. “Als een harde Brexit een daling van 10% van de export veroorzaakt, zakt de Belgische economie met 0,4%. Dat is meer dan in andere landen. We zijn ook een belangrijke leverancier van de Duitse auto-industrie, dus ook die economie heeft een serieuze impact op de onze. Het feit dat we zonder regering zitten, is niet aan het drukken op de economie.”
Kunnen we er nog aan ontsnappen?
Ja, al hebben we dat zelf niet in de hand. Dat restaurantbezoek en die aankoop van een nieuwe tv of auto houden de economie draaiende, maar de internationale factoren zullen natuurlijk zwaarder doorwegen.
“Het kan nog altijd dat Brits premier Boris Johnson wél een akkoord afsluit over de Brexit, en Donald Trump heeft er in het kader van zijn herverkiezing als president van de Verenigde Staten alle belang bij dat het handelsconflict met China niet escaleert. Een stopzetting zou in ons voordeel zijn. Een kwartaal van negatieve groei is niet uitgesloten, maar dan nog is van een langdurige recessie geen sprake.”