Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“We moeten dit erfgoed bewaren”
Paters-trappisten maakten vorige eeuw naast bier ook betonklinkers voor onder meer Mostheuvellaan
De bewoners van de Mostheuvellaan in Westmalle hebben het erfgoedstatuut aangevraagd voor hun straat om te verhinderen dat de unieke betonklinkers en kastanjebomen verdwijnen. Ze ontdekten dat hun straatstenen eigenhandig gemaakt werden door de trappisten van Westmalle.
De gemeente Malle wil samen met Pidpa gescheiden riolering leggen in de Mostheuvellaan en de omliggende straten. Op de bewonersvergadering dit voorjaar kondigde de gemeente aan dat de straatstenen vervangen worden door asfalt, tot spijt van de bewoners. Ook de circa zeventig à tachtig jaar oude wilde kastanjebomen moeten weg.
Dit voornemen leidde tot twee petities en een brief aan het gemeentebestuur die ondertekend werd door de bewoners van twintig van de 24 bebouwde percelen. “Wij vinden het positief dat er riolering komt”, zegt Kris Versmissen, die er 24 jaar woont. “Maar we vinden dat de gemeente creativiteit mist om het uniek karakter van de Mostheuvellaan te behouden.”
Blokkenweg
Dat die straatstenen heel uniek zijn, ontdekte bewoner Dirk Janssens. Via de archivaris van de nabijgelegen trappistenabdij van Westmalle verzamelde hij documenten die bewijzen dat de betonklinkers van de Mostheuvellaan - toen nog de ‘blokkenweg’ genaamd - in de jaren dertig van vorige eeuw hoogstpersoonlijk door de paters gemaakt werden in de abdij. Alleen tussen café Trappisten en de hoofdingang van de abdij bevinden zich dezelfde markante betonblokken. “In het archief van de monniken bevindt zich een akte waarin de trappistenabdij in 1932 een eeuwigdurende erfdienstbaarheid verwerft op de huidige Mostheuvellaan om haar weilanden achteraan de bereiken. Ook de boerderij met grond vooraan in onze straat is nog steeds eigendom van de abdij. In het abdijarchief bevinden zich verschillende offertes voor cement uit 1938. We vonden ook een foto terug van een monnik die in het werkhuis ‘beton’ in de abdij de betonblokken vervaardigde met een houten mal en een soort trilsysteem.”
Ora et labora
Dat de monniken bier, kaas en brood maken was al bekend. Maar straatstenen? Dat klinkt zo aards. Volgens Janssens is het niet verrassend. “Volgens de regel van Benedictus moeten monniken een aantal uur per dag handenar
beid verrichten. Bid en werk, ora et labora.”
De ‘paterstenen’ zoals we ze hier maar zullen noemen, meten 15 op 15 centimeter en zijn 35 centimeter lang. Ze wegen 17 kilo het stuk. Woensdag kwamen twee ambtenaren van het Agentschap Onroerend Erfgoed kijken of de Mostheuvellaan wegens de unieke bestrating een erfgoedstatuut kan krijgen. “Sommige blokken zijn aan de randen afgesleten, maar misschien kunnen ze ondersteboven nog hergebruikt worden? De straatstenen beter leggen en bomenbesparende riolering aanleggen, kan onze Mostheuvellaan redden”, denkt ook Kris Versmissen. “Dit is te uniek om zomaar weg te gooien.” De gemeente wil de straat ook verbreden en een lichte asverschuiving maken om het verkeer te stremmen. “Eenrichtingsverkeer kan een oplossing bieden. Dan moet de straat niet verbreed worden”, zegt Versmissen. “Wij willen constructief meedenken.”
Compromis
Naast bevoegd schepen Wim Jordens (CD&V), kwam ook schepen Sanne Van Looy (N-VA), zelf historica, ter plaatse bij het bezoek van het Agentschap Onroerend Erfgoed. “Dat riolering broodnodig is in deze watergevoelige wijk, betwist niemand. Wij streven naar een compromis met de bewoners en zullen onderzoeken of de blokken hergebruikt kunnen worden. Onder de bomen moeten nog nutsleidingen komen. Die behouden wordt moeilijk.”
208 beschermde kasseiwegen
Volgens Birgit Van Damme, woordvoerder van het Vlaams Agentschap Onroerend Erfgoed, zijn er wel meer kassei- of klinkerwegen in Vlaanderen met een beschermd statuut. “Ze maken een stuk de identiteit van Vlaanderen uit.” Als we zelf de opzoeking doen via het geoportaal van Onroerend Erfgoed, komen we aan 208 kasseiwegen met erfgoedwaarde. In onze regio gaat het onder meer om de kasseien van de Sint-Jobsteenweg aan kasteel Catershof in ’s-Gravenwezel.