Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Gezichtsverlies of open oorlog
Het offensief van Turkije in Syrië begon als een operatie tegen een groep rebellen, maar nu botst het leger van Erdogan op de tanks van de Syrische president Assad. Als het tot een clash komt, is dat niet alleen een open oorlog tussen buurlanden, maar ook tussen een Navo-bondgenoot en een regime gesteund door Rusland.
Turks president Recep Tayyip Erdogan droomde van een ‘veiligheidszone’ in het noorden van Syrië. Een buffer tegen de Koerden, die hij als terroristen beschouwt. Maar minder dan een week na het begin van zijn offensief wordt hij met een heel andere vijand geconfronteerd: het Syrische leger zelf.
De Syrische president Assad heeft het op een akkoordje gegooid met de Koerdische rebellen en nu staan ze zij aan zij tegen de externe vijand. “Op militair vlak is dat logisch, maar politiek wordt dat een moeilijke kwestie”, zegt Dries Lesage, professor internationale politiek aan de UGent. “Dat is voor later, zeggen ze nu.”
Als het officiële Syrische leger in gevecht raakt met het officiële Turkse leger, is dat een open oorlog. “Een echte clash valt niet uit te sluiten”, zegt Lesage. “De belangen zijn aan beide kanten erg groot. Het is een vitale, existentiële kwestie voor zowel Turkije als Syrië. Erdogan wil geen Koerdische staat aan de overkant van de grens, Assad wil zijn territorium behouden. Maar tegelijk zijn de risico’s aan beide kanten enorm, waardoor het conflict bevroren kan raken.”
Turkije is een Navo-bondgenoot, Syrië heeft Russische vrienden. Maar voor een Derde Wereldoorlog hoeven we niet te vrezen. Binnen de Navo is er geen steun voor de Turkse actie en Rusland gaat voor Syrië zijn eigen toenaderingspogingen tot Turkije niet op het spel zetten.
Gulden middenweg Maar Erdogan zelf staat nu wel voor een verscheurende keuze. Als het tot een
open oorlog met Syrië komt, raakt hij internationaal geïsoleerd. En als hij zich terugtrekt zonder een ‘veiligheidszone’ in Syrië te creëren, lijdt hij gezichtsverlies bij zijn kiezers. “Erdogan zal proberen de gulden middenweg te zoeken door de aanwezigheid van Assad in de Koerdische regio in eigen land te verkopen als een overwinning op de Koerden”, zegt Dirk Rochtus, professor internationale politiek aan de KU Leuven.
Een ding is zeker: het grootste slachtoffer is de lokale bevolking. “Zo’n conflict leidt altijd tot leed voor de burgers”, zegt Dries Lesage. “Er gaan dingen gebeuren die niet te verantwoorden zijn vanuit het oorlogsrecht. Dit is waarom Trump de Amerikaanse troepen nooit had mogen terugtrekken uit de regio. Ook in de westerse landen moet het gezond verstand terugkeren: het is niet omdat je moeilijk overweg kunt met Erdogan, dat je de legitieme belangen van de Turkse bevolking moet negeren. Hopelijk kunnen alle partijen snel overgaan tot dialoog.”