Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Thuis was dat normaal, ook voor mijn moeder”
Vrijwilligster Punt.vzw praat over haar verleden van incest
Anneleen (50) was twintig jaar lang het slachtoffer van incest. “Ik heb nooit anders geweten, thuis was dat normaal, ook voor mijn moeder”, zegt ze. Vandaag is ze vrijwilliger voor Punt.vzw, het relatief nieuwe ‘centrum voor seksueel grensoverschrijdend gedrag’.
“Als kind zal het niet fijn geweest zijn, maar als 13-jarige, dan vond ge dat toch zelf plezant?” Mensen kunnen soms raar uit de hoek komen, zegt Anneleen over het voorbeeld dat ze geeft in de categorie ‘rare reacties’. “Ik kan wel wat hebben, maar bij zo’n confrontatie kruip je weer voor een paar jaar in je schulp. In het algemeen vinden mensen het moeilijk om mee om te gaan. Ze gaan het uit de weg - begrijpelijk. Maar als we ’t beter willen doen voor wie nú in een soortgelijke situatie zit, dan denk ik dat de maatschappij meer kan betekenen. Daarom is het belangrijk dat mensen durven te spreken.”
Anneleen durft te spreken, maar wel liever anoniem. Ze is 50, woont in Antwerpen en is kaderlid in een groot bedrijf. Ze groeide op in een gezin met een autoritaire vader, die haar zo lang ze weet seksueel heeft misbruikt. Ze vluchtte van huis weg toen ze 20 was en ging haar leven leiden, tot ze op haar 44ste tegen een muur knalde. “De jaren voordien had ik geregeld wel mijn ‘crisissen’, zoals ik ze noem, maar ik minimaliseerde die en duwde ze weg. Ik was een workaholic, tot ik op een moment kwam dat ik totaal niet meer functioneerde. Ik zag alleen nog beelden van vroeger - ik hoefde echt niet te zoeken naar wat er met me scheelde.”
Bang
Vroeger, dat was een welgesteld maar ziek gezin. “De wil van mijn vader was wet. Ooit zei hij letterlijk dat ik zijn kind was, en dat hij dus met mij mocht doen wat hij wou. Het misbruik was er elke dag. Maar ik herkende het niet als misbruik. Voor mij was het normaal. Mijn moeder wist het, maar ze liet begaan. Ze was bang, denk ik. Nu is het voor mij allemaal vrij helder: ik maakte incest mee, en dat is niet normaal. Maar als je er ín zit, is het helemaal niet zonneklaar. Er zijn manipulaties die je als kind niet als manipulaties herkent. Ik leerde dat de situatie wel normaal was, maar met míj scheelde er iets.”
Het was door één onnozele opmerking van iemand dat Anneleen haar aha-erlebnis had. “Een stuk besef, dat de wrange gevoelens die zich al die tijd aan mij hadden opgedrongen, toch niet betekenden dat ík gek was, maar dat híj schuldig was”, legt ze uit.
Dat ze weg moest, wist Anneleen, maar hoe? “Ik wilde niet halsoverkop zonder iets op straat belanden, en daarom heb ik mij een halfjaar voorbereid. Dat halfjaar bewust misbruik meemaken, dat was de hel.” Met een halve sportzak vol, één setje kleding, haar studieboeken en haar cassettes, vluchtte Anneleen weg. Ze verbleef een tijd in een vluchthuis, bleef voortstuderen en ging haar leven leiden.
De ervaringen die ze destijds met hulpverlening had, waren ronduit negatief. “Toen ik op mijn 44ste dus crashte, ben ik doelgericht op zoek gegaan naar een psycholoog. Mijn idee was: ik ga daar drie keer naartoe, die zegt mij wat ik moet doen, en dat
stoemp ik wel in mijn kop (lacht). Vandaag heb ik nog steeds twee keer per week een afspraak. Ik sta al veel verder, maar ik ben er nog niet.”
‘Efkes weg’
Anneleen kreeg de diagnose ‘dissociatieve identiteitsstoornis’. “In dissociatie gaan is een overlevingsmechanisme”, legt ze uit. “Iedereen kent het in onschuldige vorm: dat moment dat je aan het autorijden bent maar bijna de afrit mist omdat je ‘efkes weg’ was. Ik heb het in een ver doorgedreven vorm - dissociatie kan bij mij uren duren. Het zal mij nu niet meer zo gauw overkomen, behalve wanneer er onverwachte triggers zijn. Een geur, een stofje dat mij doet denken aan een onderbroek van mijn vader...”
Naast het therapeutische ‘onderhoud’ heeft Anneleen heel veel aan de lotgenotengroep van Punt.vzw, waarvoor ze intussen ook zelf vrijwilliger is. “De erkenning en herkenning die je er krijgt, is moeilijk te beschrijven. Bij wie iets gelijkaardigs heeft meegemaakt, heb je soms maar een half woord nodig om elkaar te begrijpen.”
Voorts verwijst Punt.vzw mensen door naar kundige therapeuten, en is ook juridisch advies mogelijk. “Bij mij zijn de feiten intussen verjaard”, zegt Anneleen. “Zou een straf voor mijn vader vandaag nog een verschil maken? Ja. Omdat de maatschappij op die manier zegt: jij was niet fout, hij was dat. Die erkenning mis ik.”