Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Symfonisch orkest met alleen maar vrouwen
Antwerpse studente richt orkest op als statement tegen seksisme
Van de eerste violiste, over de harpiste, tot de paukenspeelster: alle honderddertig muzikanten van dit symfonisch orkest zijn vrouw. Mannen komen er niet in. Zelfs hun muziek niet, want Virago speelt enkel stukken van vrouwen.
“Weet je dat tot de Tweede Wereldoorlog vrouwen zelfs niet eens toegelaten waren in een klassiek orkest?” Aan het woord is Eline Cote (22). Als laatstejaarsstudente in het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen schreef ze een thesis over seksisme binnen de klassieke muziek. “Vandaag is het beter, maar we blijven sterk ondervertegenwoordigd. In de top twintig van de vooraanstaandste symfonische orkesten, is slechts 31% vrouw. Slechts 21% van de belangrijke functies wordt door een vrouw bekleed. Hoe dat komt? Bij audities sta je meestal voor een volledig mannelijke jury, en dan word je niet altijd beoordeeld op basis van je muzikaal talent.”
Tenzij je harp speelt, want daar domineren de vrouwen wel. Al is daar volgens Cote een reden voor. “Weinig mannen kiezen voor de harp als instrument, omdat je dan snel wordt gezien als een stereotype homo. Maar het mag niet bij harp blijven, het is vooral de bedoeling om bij élk instrument vrouwen op gelijke voet te krijgen. En ook in elke rol. Die van dirigent of componist is doorgaans ook mannelijk. Daarom spelen wij enkel muziek van vrouwelijke componisten.”
Seksistisch
Uit haar project blijkt dat ze duidelijk niet alleen staat met haar gevoel. “We hebben meer mensen dan we eigenlijk nodig hebben. Elke dag nog krijg ik berichtjes met de vraag of het nog mogelijk is om toe te treden. We repeteren in Antwerpen en toch hebben we mensen uit Namen, Limburg, West- en Oost-Vlaanderen. Daarbij zowel professionals als amateurs, vrouwen die zich stuk voor stuk herkennen in het project.”
Cote beseft wel dat haar vrouwelijke orkest reacties kan opleveren. “Sommigen zullen dit project seksistisch vinden tegenover mannen”, zegt ze. “Maar mannen krijgen al veel meer kansen om op grote, fantastische podia te mogen spelen. Ik wil vrouwelijke muzikanten diezelfde kans geven. En in de ideale wereld is dit orkest op een dag niet meer nodig, kunnen we er gewoon mee stoppen. Maar zolang de verdeling vrouwen niet fifty-fifty is, doen we verder.”
#MeToo
Fluitiste en doctor in de muzikale kunsten Ine Vanoeveren (33) meent dat dit project uitstekend is om het debat aan te wakkeren. “Een volledig vrouwelijk orkest mag de norm niet worden. Maar wanneer je iets wil aankaarten dat al jaren scheefgroeit, is het nodig om een extremer standpunt in te nemen.”
Volgens onderzoeker Mart Willekens van de vakgroep Sociologie aan de UGent leiden de machtsverschillen binnen de muziekwereld tot slot niet alleen tot ongelijkheid, maar ook tot grensoverschrijdend gedrag. Zo heeft meer dan de helft van de vrouwelijke muzikanten al te maken gekregen met ongewenste toenaderingen en 17% met seksuele dwang. “In de klassieke muziek heeft een erg beperkte groep het voor het zeggen. Zulke machtsverschillen zijn een broedplaats voor dat soort praktijken. Volgens mij kan dit orkest een sterk signaal zijn.”
Virago maakt haar debuut op zondag 8 maart 2020 in de Koningin Elisabethzaal, Antwerpen. De opbrengst gaat naar de gelijke rechtenorganisatie Heforshe.