Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De man die er genoeg van had
Het portret van Paul Magnette: verschillen maar ook veel gelijkenissen met Bart De Wever
Eigenlijk hebben Bart De Wever en Paul Magnette wel wat gemeen. Ze hebben allebei gedoctoreerd, hebben vier kinderen (Magnette wel uit twee relaties), zijn populaire burgemeesters en de populairste politicus in hun landsdeel en ze delen ook een sterk gevoel voor, soms stekelige, ironie. Wat weten we eigenlijk nog over Magnette, de man die met zijn
j’en ai marre – ‘ik heb er genoeg van’ – misschien voor een historisch keerpunt heeft gezorgd in dit land?
In Wikipediagedaante is Paul Magnette 48, zoon van een arts en een advocate, en gescheiden. Hij doctoreerde in 1993 aan de Franstalige vrije universiteit van Brussel (de ULB) met een thesis over Het burgemeesterschap binnen de Europese constructie. Hij is voorzitter van de PS (de Franstalige socialisten) en burgemeester van Charleroi.
Als politicus is Magnette het Franstalige kopstuk dat weigert samen te werken met de grootste twee partijen aan Vlaamse kant wegens te grote inhoudelijke verschillen: links tegen (radicaal) rechts, Belgisch versus Vlaams-nationalistisch ... de canyon is voor hem nog dieper dan voor Geert Bourgeois (N-VA). Zo wordt hij misschien degene die de stekker uit België trok.
Als mens van vlees en bloed is Magnette voor Vlamingen een relatief onbekend iemand. Daarom een portret, in acht bedrijven, met de hulp van de Franstalige journalisten Olivier Mouton (Le Vif, Trends),
Nicolas De Decker (Le Vif) en Christophe Deborsu (RTL), die verder niet met naam geciteerd worden.
DE PROFESSOR
Het komt vaak terug in commentaren over Magnette: hij zou uitzonderlijk intelligent zijn. Zijn academische carrière is ook niet min: na zijn doctoraat werd hij docent en hoogleraar, directeur van het instituut voor Europese Studies aan de ULB en buitengewoon hoogleraar aan een instituut voor politieke studies in Parijs. Hij schreef verscheidene boeken en won een paar prestigieuze prijzen, zoals de Francquiprijs in 2000. Hij is belezen, meertalig (Nederlands, Engels, Duits en Italiaans) en “hij weet veel over de meest uiteenlopende onderwerpen”. Tegelijk heeft hij een impulsieve kant, zeker in vergelijking met de meer voorzichtige, pragmatische en strategische Di Rupo.
DE WIJSNEUS
Soms krijgt Magnette het verwijt van neerbuigend te zijn tegenover mensen die wat minder slim zijn. “Dat denk ik niet. Dat zou dan voor ongeveer iedereen gelden, want hij weet dat hij er wat bovenuit steekt”, zegt één journalist. “Hij draait niet graag rond de pot. Hij is heel direct.” Een collega van hem nuanceert: “Ik hoor het wel van andere politici dat hij arrogant kan zijn als hij vindt dat ze hun dossier niet beheersen of zo. Maar in de gewone omgang met mensen merk je daar niets van. In politieke besprekingen kan hij wel professoraal uit de hoek komen, een beetje zoals Koen Geens of Bart De Wever.”
De derde collega: “Hij kan dogmatisch en academisch klinken, hij weet heel goed dat hij intelligent is. Dat verklaart veel van zijn relaties in de politieke wereld. Tegelijk is hij onder de mensen charismatisch, echt sympathiek.”
Oud-premier Yves Leterme (CD&V) zei over hem: “Hij redeneert en argumenteert heel precies en probeert de ander te overtuigen zonder dreigementen.”
Ook Karel De Gucht (Open Vld) noemde hem in een portret in De Morgen zeer intelligent: “Hij kon behoorlijk bits zijn in discussies. Soms moest ik mijn telefoon enkele centimeters van mijn oor houden als hij me roepend opbelde. Maar achteraf was hij hoffelijk en beschaafd.”
Een journalist: “Hij heeft een zeer uitgesproken visie op de wereld en ziet die als de enige juiste. Dat is een eigenschap die ik ook zie bij toppolitici als Charles Michel of Guy Verhofstadt.”
DE HUMORIST
Magnette heeft een stevig gevoel voor humor. Een journalist: “Ik kwam hem vorige week tegen na het einde van de onderhandelingen met de N-VA. ‘Ik heb al negen maanden het gevoel dat ik in de Dead Parrot-sketch zit’, zei hij.” Het gaat over de bekende sketch uit Monty Python waarin John Cleese met een dode papegaai teruggaat naar de dierenzaak, maar de winkelier blijft volhouden dat er nog leven zit in de vogel. “Zijn ironie is soms bijtend”, zegt de journalist. “Tegenover zijn voorganger in Charleroi, die veel pelletjes had in zijn haar, maakte hij in volle vergadering eens het grapje dat Charleroi dankzij het museum voor Fotografie en Jean-Jacques Viseur de hoofdstad is van de pellicule.” Toen drugscriminelen een gevel beschoten in de straat van Bart De Wever, sms’te Magnette dat het niet de PS was geweest. De Wever antwoordde dat die niet zouden gemist hebben. “Ik denk dat Magnette en De Wever meer op elkaars golflengte zitten. Met Di Rupo kon De Wever misschien wel opschieten, maar die zit toch in een ander universum, is ook niet iemand die boeken leest.”
DE LEVENSGENIETER
“Magnette kan ook losser uit de hoek komen. In Doornik is hij vorig jaar eens voluit gegaan op een karaoke-avond”, zegt een journalist. “Als ik me niet vergis zong hij uit volle borst iets van Johnny Hallyday.” Bekend is dat de PS-voorzitter een boek heeft geschreven over brood en de kunst van het brood bakken, met de welluidende titel Le chant du pain. Petit traité de l’art boulanger. Hij eet ook alleen brood dat hij zelf gemaakt heeft. “Niet met gist maar met zuurdesem, zoals het meer dan zesduizend jaar lang werd gedaan”, zei hij daar zelf over. Een journalist: “Het toont dat hij met zijn twee voeten op de grond staat, il est branché.”
DE FAMILIEMAN
Magnette is gescheiden, heeft drie oudere tienerkinderen uit zijn vorige relatie en één jong kind uit zijn huidige relatie met een jongere psychologe uit Luik. Hij schermt zijn privéleven volledig af. Een pikant detail is dat zijn ex-vrouw in Brussel op een lijst van Ecolo (de Franstalige groenen) heeft gestaan. Zijn ex-schoonmoeder kwam in zijn eigenste Charleroi op voor de christendemocraten van cdH en zat ook een tijd in de OCMW-raad. Hem op zondag te spreken krijgen, is naar verluidt zeer moeilijk. Dat is zijn dag voor de familie.
DE RADICAAL LINKSE
De Franstalige journalisten zijn het niet helemaal eens over de ouders van Magnette. Volgens de ene was het een beetje gauche caviar, ‘kaviaarlinks’, wel de linkse uithangen maar tegelijk toch maar dokter (vader) en advocate (moeder) zijn en het dus niet zo slecht hebben. Volgens de andere waren zijn ouders wel degelijk radicaal linkse idealisten die na hun studies bewust naar Charleroi trokken om daar de gewone man desnoods gratis medisch en juridisch bij te staan. “Ze hadden een communistische overtuiging, maar zonder band met een partij. Denk aan Geneeskunde voor het Volk, maar zonder de politieke connectie. Niks kaviaar dus, meer pater Damiaan of Moeder Teresa.” Vandaag is Magnette iemand die in een gewoon rijhuis woont. “Hij is niet materialistisch ingesteld, niet in geld geïnteresseerd, net als De Wever. Hij is ook heel bewust bezig met het gevecht tegen het uiterste links van de PTB-PVDA; hij heeft daar zelfs een boek over geschreven, hoe de PS radicaal moet blijven in die strijd.” Dat doet dan denken aan De Wevers boek Over
identiteit, waarin de N-VA-voorzitter heel precies de lijn trekt tussen de N-VA en het Vlaams Belang.
DE ONVERZETTELIJKE
In 2016 maakte Paul Magnette naam in heel Europa toen hij zich als enige Europese politieke leider verzette tegen het Cetavrijhandelsakkoord met Canada. Magnette meende dat het zeer liberale akkoord de Waalse economie, in het bijzonder de landbouw, zou benadelen en stelde zijn veto, tegen de rest van Europa in. Voormalig PSminister Paul Furlan vertelde daarover in De Morgen een onwaarschijnlijke anekdote.
Die speelt zich af op een donderdagavond in oktober 2016. Waals minister-president Magnette heeft in zijn ambtswoning in Namen zijn regering bijeengeroepen voor spoedoverleg over Ceta. Halverwege de vergadering belt de Franse president François Hollande hem op zijn gsm. Hollande wil samen met zijn Duitse collega Angela Merkel het akkoord doordrukken, alleen Wallonië ligt nog dwars. Voor een goed begrip: in de Europese pikorde staat Hollande helemaal bovenaan en is de Waalse minister-president een kleine garnaal, zoals Namen een onbetekenend provinciestadje is naast het grootse Parijs. Magnette legt zijn telefoon op tafel en zet de speaker op, zodat alle ministers kunnen meeluisteren. Uitvoerig bouwt hij tegenover de Franse president zijn argumentatie op, vanuit zijn ideologische overtuiging, maar ook met cijfers en juridische nuances. “Zijn uitleg was hoffelijk, maar kristalhelder”, zegt Furlan. “Paul week voor geen millimeter en Hollande bracht daar respect voor op. Het was voor mij het meest beklijvende politieke moment uit mijn carrière. Wat een verzet.”
Uiteindelijk haalde Magnette zijn slag gedeeltelijk thuis: er kwam een toevoeging bij het akkoord. Het was veeleer een symbolische overwinning, maar voor zijn aanhangers en voor de antiglobalisten had hij een standbeeld verdiend.
DE NIET-ZO-ONVERZETTELIJKE
Minder bekend is dat Magnette op een bepaald moment wel degelijk wilde zwichten voor de Europese druk. “Maar toenmalig PS-voorzitter Elio Di Rupo en de top van de cdH, de partij die in het landelijke Wallonië de belangen van de boeren verdedigt, zeiden hem dat hij tijd moest winnen en zijn vel duur verkopen”, zegt een journalist. “Het verhaal van Magnettix, naar Asterix en Obelix, de ene onverzettelijke die blijft weerstand bieden, klopt dus niet helemaal.”
Magnette is in zijn eigen Charleroi ook niet de onverbiddelijk linkse ideoloog. “Hij voert een strijd met de PTB-PVDA om aan de rand van het centrum de Samber te verbreden voor een binnenjachthaven, die hij letterlijk een beetje de stad wil intrekken. Het is een symbooldossier. Hij wil zo ook mensen met geld aantrekken.”
Voor de inwoners van de door industrieel verval zo zwaar getroffen stad staat Magnette voor een herwonnen respect. “Charleroi was ook binnen Wallonië een beetje een paria die weinig investeerders aantrok. Magnette zorgt opnieuw voor aanzien en hoop op groei, al blijft dat een moeilijk verhaal.”
Volgens Karel De Gucht wees Magnette als minister wel vaak de grote bedrijven aan als schuldige voor de ene of andere misstand. “Dat was een soort fetisj voor hem.”
Bart De Wever zei ooit, bij wijze van spreken en om zijn liberaal-economische visie te duiden, dat hij de Voka (koepel der werkgevers) als zijn baas ziet. Dan toch nog eens een duidelijk verschil.
Franstalige journalisten over Magnette “Hij kan dogmatisch en academisch klinken, hij weet heel goed dat hij intelligent is. Tegelijk is hij onder de mensen charismatisch, echt sympathiek.”
“Humor? Jazeker! Tegenover zijn voorganger in Charleroi, die veel pelletjes had in zijn haar, maakte hij het grapje dat Charleroi dankzij het museum voor Fotografie en JeanJacques Viseur de hoofdstad is van de pellicule.”