Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Heemkring opgetogen met gift van antieke ‘kakkedoor’
Inwoner schenkt notenhouten toiletstoel
De heemkundige kring van Zoersel kreeg onlangs een ongewone schenking. Een Zoerselaar wou zijn antieke kakkedoor of toiletstoel een tweede leven geven in het Heemhuisje. “We hebben eerst getwijfeld omdat we al een kakkedoor hebben”, vertelt Jan Denissen van de heemkring. “Maar toen we dit bijzonder fraai notenhouten exemplaar zagen, namen we de schenking in dank aan.”
Het Heemhuisje achter de kerk is door de coronamaatregelen tijdelijk gesloten, maar zodra het Heemhuisje heropent, kan u er de nieuwste aanwinst van de collectie aanschouwen. “We wisten niet meteen waar we zo’n meubelstuk in het museum nog een plaats konden geven”, vertelt voorzitter Jan Dennisen. “Bovendien hebben we in de opkamer van het Heemhuisje al een antieke toiletstoel staan. Maar we waren toch aangenaam verrast over de kwaliteit toen de stoel werd binnengebracht.”
Verfijnd interieur
“Het meubel is sierlijk afgewerkt in gevernist notenhout met onder de stoel een afgesloten kast met een deurtje. Het meubel is zeker afkomstig van een meer verfijnd interieur. Daarom kreeg deze kakkedoor een plaats naast de Leuvense stoof in de tweede kamer van onze permanente expo.”
De naam van de schenker zat gisteren bij ons bezoek nog in het gat van de kakkedoor. Leo Cautereels zag meteen een aanleiding om wat meer info over de toiletstoel door de jaren heen op te zoeken. Zeker ouderen kennen een kakkedoor nog als nuttig meubelstuk van bij hun ouders of grootouders. Ook in zieken- en rusthuizen was het aanwezig. Tot midden vorige eeuw, toen de wc’s nog in een apart huisje buiten – vaak niet meer dan een plank met een gat – waren ondergebracht, was zo’n warm binnenhuistoilet een luxe.
In Volkshuisraad in Vlaanderen, het naslagwerk van de oprichter van het Openluchtmuseum Bokrijk
Jozef Weyns, vond Leo Cautereels afbeeldingen over de verschillende types en benamingen van toiletstoelen terug. Soms werd het een gemakkoffertje, een nachtstoel of een privaatstoel genoemd. Eenen cacodoor is eigenlijk het mooiste woord.
‘Caquetoire’
Wie denkt dat de naam iets met ‘kakken’ te maken heeft, zit ernaast. De armstoel met een opening in de zitting werd in het Frans chaise percée genoemd. ‘Kakkedoor’ zou afkomstig zijn van het Franse caquetoire en caqueter, wat kakelen of babbelen betekent. Lodewijk XIV (16381715) zou in zijn kasteel in Versailles 274 stuks hebben laten plaatsen.
De heemkundige kring van Zoersel is blij met de aanwinst en dankt de schenker. “Wij hebben op de opkamer onze eerste kakkedoor met rieten rug naast het bed gezet, een beetje thematisch gerangschikt met nog wat nachtemmers erbij en een onderbroek van grootmoemoe, in de volksmond een snelzeiker genoemd”, vertelt Jan Denissen. In afwachting van de heropening, houden de heemkundigen zich bezig met hun onderzoek en geschriften.